نهضت سیاسی- مذهبی مشعشعین مقاله

"با این‌ حال،هنگامی که نهضت آل مشعشع از کنترل‌ خارج گردید،خصوصا زمانی که قوای ایشان تحت‌ رهبری مولا علی،راههای زیارتی را در جنوب عراق‌ متصرف شده و نیز در سال 860/1456، موجبات تسخیر شهر بغداد را فراهم نمودند، ترکمانان قراقوینلو در صدد کنترل آنها برآمده و با اعزام لشکری در سال 861/1457،در نبردی که‌ درگرفت،مولا علی کشته شد. »(19) از سوی دیگر در تاریخ این خاندان از سلطان‌ فیاض مشعشعی علی اللهی،(20)نام برده می‌شود که به هنگام فتح بغداد توسط شاه اسماعیل در سال‌ 914/1508 و فشار بر جنوب(خوزستان و شیراز) رهبری نیروهای این جنبش را بر عهده داشت و دعوی الوهیت می‌کرد،که با عزیمت شاه اسماعیل‌ به حویزه،جنگ خونینی میان صفویان و آل‌ مشعشع در گرفت. (22) مدتی بعد با خروج شاه اسماعیل از آن منطقه، پسر دیگر سید محسن،سید فلاح بر آنجا تسلط یافت،از این زمان اگر چه والیان خوزستان از میان‌ سادات مشعشع برگزیده می‌شدند،لیکن امرای‌ مشعشعی از نظر موقعیت متکی بر حکومت مرکزی‌ و در حقیقت دست نشاندگان صفوی بودند. لیکن دیری نگذشته که‌ دوباره آل مشعشع روی کار آمد و دورهء دوم تاریخ‌ ایشان،یا دوره«والیان»حویزه آغاز می‌گردد که‌ اگرچه به عنوان دست نشاندگان صفوی تنها بر قسمت غرب خوزستان دست داشتند،ولی مدت آن‌ بسیار طولانی‌تر از دورهء اول گردید،حدود دویست‌ و شصت سال بیشتر(تا زمان نادرشاه افشار و کریم خان زند)امتداد خواهد یافت. ش/1924،دوران خودسری شیخ خزعل نیز سپری گردید و دولت مرکزی که در خوزستان قدرت‌ یافته بود امور را در کنترل خود گرفت(29)،و حاکم‌ نظامی بار دیگر پیشوایی خاندان مشعشع را به مولا عبد العلی خان واگذار نمود."