چکیده:
بنای آب انبار شیخ علیخان در تاریخ 21 / 02 / 1376 به شماره 1873 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. بی تردید، اوضاع جغرافیایی ایران تاثیری غیر قابل انکار در خلق آثار معماری این سرزمین داشته است. از دیرباز ایرانیان به امر ذخیرهسازی آب توجه داشتهاند و برای تحقق بخشیدن به این امر (آب انبار) را بنیان گذاردهاند. آب انبارها معمولا در کنار بناهایی همچون مسجد و حمام احداث میگشته تا به راحتی در دسترس عموم قرار گیرد. نمونهایی از این گونه بناهای عامالمنفعه در شهرستان اسدآباد، آب انبار شیخ علیخان زنگنه میباشد،که توسط شیخ علیخان زنگنه وزیر اعظم شاه سلیمان صفوی در کنار بناهایی نظیر مسجد و حمام احداث گشته است. در این مقاله سعی شده این بنای ارزشمند از لحاظ تاریخی و معماری مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
در ایران آب انبارها با توجه به نقش مهمی که در زندگی روزمره مردم داشتهاند، از موقعیت خاصی در فرهنگ این سرزمین برخوردار بودهاند تا جایی که جنبه نیمه تقدس یافتهاند[1] نقش آب انبارها در بافت شهرهای حاشیه کویر و منطقههای کمآب ایران در دوران بعد از اسلام چنان چشمگیر است که در بسیاری از آبادیها و شهرها و محلههای مختلف شهرهای بزرگ؛ آب انبارها قلب آبادی، شهر و محلهها را تشکیل میدهند و در بسیاری از محلهها بزرگترین و چشمگیر-ترین واحد معماری به شمار میروند تا جایی که دیگر بناهای همگانی محل را زیر نفوذ خود قرار دادهاند.
پیشینه تاریخی آب انبار شیخ علیخان زنگنه تاریخ ساخت آبانبار شیخ علیخانزنگنه با توجه به معماری و فرم هندسی تویزههای آجری بنا که برگرفته از فرم هندسی پنچ او هفت است به دوره ی صفویه باز میگردد.