چکیده:
دیوارنگاری از جمله هنرهایی است که در طول تاریخ از اهمیتی خاص برخوردار بوده است، به طوری که همچنان تداوم و تاثیر خود را در بطن زندگی جوامع بشری حفظ کرده است. تاریخ این هنر در ایران به زمان غارنشینی انسان باز می گردد و در دوره های مختلف تاریخی با نمونه های متنوع و موضوعات مختلف روایی، مذهبی، حماسی و... روبرو هستیم. لذا در مقاله حاضر طی مطالعات مروری به بررسی گرایشات هنرمندان و حامیان آن در دوره های مختلف تاریخ هنر ایران پرداخته شده است. البته باید در نظر داشته باشیم که دیوارنگاری در اعصار تاریخی، با آنچه ما امروزه بنام دیوارنگاری می خوانیم خاستگاهی بس متفاوت دارد و این خاستگاه در هر دوره بنا به شرایط و مقتضیات موجود، رنگ و بوی منحصر به خود را گرفته است.
همچنین در ادامه مقاله، جدولی از آثار برجای مانده از دیوارنگاری ها و نقش برجسته های ایرانی در دوره های مختلف تا پیش از دوره معاصر ارائه شده است که با تداوم و تکمیل شدن، به اطلس جامع دیوارنگاری ایران تبدیل خواهدشد.
خلاصه ماشینی:
"همچنین در ادامه مقاله، جدولی از آثار برجای مانده از دیوارنگاریها و نقشبرجستههای ایرانی در دورههای مختلف تا پیش از دوره معاصر ارائه شده است که با تداوم و تکمیلشدن، به اطلس جامع دیوارنگاری ایران تبدیل خواهدشد.
(همان: 1359) با اینکه از دوره هخامنشی دیوارنگاری و یا قطعات دیگر نقاشی باقی نمانده، اما نمیتوان با قطعیت اذعان داشت که نقاشی در فرهنگ آنها مغفول گذاشته شده است بهخصوص که هخامنشیان با اقوامی چون یونانیان سر و کار داشتهاند که سنتهای دراز آهنگی در هنر نقاشی تجربه کرده بودند (آژند 1389 :25).
هنرمندان نیز برای جلوهبخشیدن هرچه بیشتر دیوارها و بناهای ساخته شده در این دوران، تمام تلاش خود را نمودند و نتیجه حاصل همچنان که از نمونههای باقیمانده دورههای مختلف دیده میشود، تنوع تکنیک و نقوش بهکار رفته در آنها است.
نمونههای مختصر نقاشیهایدیواری که بهدست ما رسیده، نشاندهنده رونق و ارزش نقاشی و تزیینات بر دیوارهای ابنیه این دوره از حکومتهای اسلامی نظیر سامانیان بوده و نمایشگر تنوع بسیار در هنر آن روزگار است.
دوره ایلخانی با ورود مغولان به ایران دیوارنگاری از توجهی ویژه برخوردار شد، چرا که ساخت معابد بودایی رواج یافت و در آنها نقاشی پیکرههای بودا و چهرههای حکمرانان را بهتصویر درآوردند، اما با تغییر گرایش مذهبی غازانخان به دین اسلام، این نمونههای تصویری از بین رفتند (آژند، 1389 :85).
علاوه بر گچبریهای زیبا، حجاری نیز مورد توجه بوده است و سه نقشبرجسته قابل توجه از هنر هنرمندان این دوره در موزه متروپولتین نگهداری میشود (نصری اشرفی، 1388 :1540)."