چکیده:
یکی از مصادیق بارز جرم سیاسی، شورش دربرابر حاکم و حکومت اسلامی، و خروج گروهی از مسلمانان بر امام عادل است، که در فقه، تحت عنوان بغی از آن یاد میشود. تعریف و احکامی را که فقها در کتابهای فقهی برای این جرم ارائه دادهاند، محدودتر از آن چیزی است که از آیات و روایات فهمیده میشود و بسیاری هم در کتابها و مقالههای خود به ذکر همان احکام و شرایط بسنده میکنند؛ درحالیکه این جرم، دایرهای گستردهتر دارد. ازسوی دیگر، به دلیل اینکه نهاد مقدس توبه، در منابع کیفری اسلام در جرایم خاصی پذیرفته شده و یکی از عوامل رفع مسئولیت کیفری در نظر گرفته شده است، مناسبت دارد که با بررسی دیدگاهها و ادلة آنها به تبیین دقیق بغی، شرایط و احکام آن پرداخته و نقش توبه باغی در تخفیف مجازات یا عفو از مجازات نیز بررسی شود
خلاصه ماشینی:
"لفظ آیه، عام است و بر واحد هم دلالت میکند و لزومی ندارد که فقط به فعل امیرالمؤمنین( بسنده کنیم؛ زیرا آن وقایع، مربوط به زمانی خاص است؛ اما اگر این گروه محارب باشند ـ آنگونهکه این گروه از فقها بیان میکنند ـ پس حضرت علی (نباید در جنگ جمل با آنان مدارا میکرد.
احکام مترتب بر پذیرش توبه، و ضمانت بغات در مراحل مختلف درگیری پیش از قیام علنی و شروع درگیری بیشتر جرایم سیاسی، ناشی از تحریک و ترغیب کسانی است که بهقصد شورش در برابر جامعه و بر هم زدن نظم عمومی، تلاش میکنند با همراه کردن دیگران با خود، فکر و قصد خود را به آنان هم القا کنند و از ناآگاهی افراد، به سود خود استفاده کنند، ازاینرو، این مرحله، همان مرحلة پیش از قیام، یکی از مراحل حساس و تأثیرگذار است که به منظور جلوگیری از وقوع جرم و دعوت به توبه و بازگشت بهسوی خدا و قانون، باید تدابیر خاصی در نظر گرفته شود.
البته باید توجه داشت که پذیرش توبه، شامل هر دو گروه یادشده در این مرحله میشود؛ زیرا همانگونه که گفتیم، حکم آیه و روایات، عام است و به زمان خاصی اختصاص ندارد؛ و هدف اصلی جنگ با بغات هم همین است که توبه کنند.
پس از خاتمة شورش و درگیری با توجه به آیه و روایات میتوان گفت که پس از اتمام درگیری، اگر افراد بغات اسیر شده باشند یا در مرحلة قبل، به دلیل فرار یا عدم اظهار توبه بر آنان پس از جنگ زنده ماندند، دوباره فرصت توبه به آنان داده میشود؛ که مستندات این حکم همانند مراحل قبل نص شرعی است."