چکیده:
میخائیل باختین از آن دست متفکرانی است که هرچند در زمان حیاتش شهرت چندانی نیافت، هرچه از خاموشیاش میگذرد، او و نظریه «منطق گفت وگوییاش» با اقبال فراوان و روزافزونی روبه رو میشود؛ تا آنجا که برخی او را بزرگترین نظریهپرداز ادبیات در سده بیستم میدانند (تودروف، 1377: 7). همین غنای اندیشه و همخوانی نظریه او با دغدغههای انسان معاصر سبب شده است تا مورد توجه بسیار محققان حوزههای گوناگون و به ویژه علوم انسانی قرار گیرد. محققان ایرانی نیز از این قاعده مستثنا نبوده، به باختین و آرای او روی خوش نشان دادهاند و کتابها (مانند دموکراسی گفت وگویی اثر منصور انصاری) و مقالههای بسیاری را با توجه به اندیشههای این متفکر روسی نوشتهاند. اما متاسفانه، این توجه به آرای باختین همیشه دقیق و درست انجام نشده است؛ چنانکه مطالعه و بررسی برخی از آخرین مقالاتی که با الهام از آرای باختین به چاپ رسیدهاند، یعنی «گفت وگومندی و چندصدایی در شعر حافظ» و «چندصدایی در رمان زنان ایران» 1 گویای درستی این ادعایند. هدف مقاله حاضر نیز نقد مقالات نام برده است.
خلاصه ماشینی:
نویسنده برای اثبات این ادعا به سه خصیصۀ دیوان حافظ یعنی طنز و انتقاد اجتماعی، تعدد شخصیتها و ایهام اشاره میکند که بهنظر او، حضور آنها دلیلی است قاطع بر چندصدایی بودن دیوان حافظ.
این مقاله بهجز اولویت دادن ارزشها بر واقعیت، چند ایراد اساسی دیگر نیز دارد که مهمترین آن، سادهسازی نظریۀ باختین و نادیده گرفتن بسیاری از شعرهای حافظ است.
حضور نویسندگان زن در ادبیات معاصر با چندصدایی بودن داستان نسبتی ندارد اندیشة اصلی این مقاله را اینگونه میتوان خلاصه کرد: از آنجا که ادبیات قدیم ایران ادبیاتی مردانه بوده، فقط صدای مردان در آن انعکاس یافته؛ پس ادبیاتی تکصداست؛ درحالی که با آمدن دورۀ جدید و پیدایش زنان داستاننویس شاهد گفتمانی چندصدا هستیم (حسینی، 1390: 84).
Typology of Shamlu’s Antagonism: A Phenomenological Study Sina Jahandideh Kudehi Assistant Professor of Persian Language & literature, Bentolhoda Sadr University (Rasht Tarbiat Moallem) One of the forms of being is to think and create antagonism in resistance to the Other.
Narrative Shift in Persian Folktales and Literary Fiction Hossein Safi Pirloojeh Assistant Professor of Linguistics, Institute for Humanities and Cultural Studies The ‘diachronic approach to narrative studies’ may take different directions, one of them being a typological research on narrative texts, and the other, a genealogical enquiry into the modern ways of storytelling as to see how they have historically originated from a certain group of folktales.
Concept of Period in Literary Studies Naser Gholi Sarli Assistant Professor of Persian Language & literature, Kharazmi University Literary period functions as a regulative idea for literary critics in the narrative of literary history.