چکیده:
بازشناسی مبانی و فلسفه وجودی هـر پدیـده ای در شناسـایی مفـاهیم ، ویژگی هـا، آثـار و کارکردهای آن پدیده اهمیت فراوانی دارد. شرط گام ابتکاری در کنـار دو شـرط تـازگی و کاربرد صنعتی یکی از شرایط ماهوی بسیار مهم و اساسی ثبت اختراعات است . این شـرط همیشه با چالش های بسیاری مواجه بوده است بـه گونـه ای کـه در برخـی مـوارد فلسـفه وجودی این شرط به چالش کشیده شده اسـت . نظریـه فلسـفی اصـالت منفعـت در قالـب چندین دیدگاه اقتصادی ، مبانی مختلفی را برای شرط گام ابتکاری طراحی و ترسیم کـرده است . در این میان چهار دیدگاه اقتصادی عمده وجود دارد کـه هـر یـک در صـدد تبیـین فلسفه وجودی شرط گام ابتکاری هستند. این چهار دیدگاه عبارت انـد از: ١. دیـدگاه ارزش انتخاب ؛ ٢. دیـدگاه نـوآوری زنجیـره ای (ترتیبـی )؛ ٣. دیـدگاه خطـا - هزینـه ؛ ٤. دیـدگاه نوآوری تکمیلی (مکمل ). هرچند این دیدگاه ها بـرای تبیـین فلسـفه وجـودی شـرط گـام ابتکاری مطرح شده اند اما همگی متضمن این فرض هستند که نظـام اختراعـات بـرخلاف تصور مرسوم ، در کنار مزایای مربوطه ، می تواند پیامدهای نـامطلوبی را نیـز در پـی داشـته باشد. در این نوشتار برآنیم تا ضمن بازشناسی فلسفه وجودی شـرط گـام ابتکـاری کـه در قالب چهار دیدگاه اقتصادی فوق ، مبتنی بر نظریه اصالت منفعت مطرح شده اند، بـه برخـی از آثار و پیامدهای نامطلوب نظام اختراعات نیز اشاره کنیم .
خلاصه ماشینی:
اگرچــه نمی تــوان مبتنــی بــر ایــن دیــدگاه ها بــه یــک نظریــه عمــومی راجــع بــه غایــت وجودی شرط گـام ابتکـاری دسـت یافـت ، امـا دیـدگاه های فـوق دسـت کـم می تواننـد تصـور ما را در خصوص شرط گـام ابتکـاری تغییـر دهنـد، تـا بـا نگـاهی جـدی تر و جـامع تر بـه ایـن مسئله و جایگـاه مهـم آن در نظـام اختراعـات و ارتقـای سـطح رفـاه اجتمـاعی ، در صـدد رفـع برخی نواقص قانونی و اجرایی خـود بـرآییم .
آن تعلــق نگیــرد و بنــابراین در مســیر تولیــد نوآوری هــای مطلــوب بــه واســطۀ ایجــاد ایــن انحصار مانع ایجـاد نشـود، احتمـال پیشـرفت فنـاوری بـالاتر اسـت و سـایر کسـانی کـه بـرای تولید نـوآوری تـا زمـان ثبـت نـوآوری نـامطلوب مـذکور سـرمایه گذاری و هزینـه کرده انـد بـه جهت برگشت پذیری سرمایه گذاری شان دچار زیان نخواهند شد.
در ایـن وضـعیت کـه احتمـال خطـور ایـده های همگنی که صرفا بـه لحـاظ هزینـه های اجرایـی بـا یکـدیگر تفـاوت دارنـد، بـرای همـه وجـود دارد، اگــر نظــام حمــایتی حــق اختــراع بــه انــدازٔە کــافی گســترده باشــد و یــا در بــازار تولیــد نوآوری رقابت شدید وجود داشـته باشـد، اولـین ایـده بـه اجـرا در می آیـد و نـوآوری حاصـل از آن به عنـوان اختـراع ثبـت شـده و از آن پـس جریـان تولیـد نـوآوری متوقـف خواهـد شـد.
pp ,١٩٩٠ ,Scotchmer and Green) امـا شـرط گـام ابتکـاری بـا چـه شـدتی بایـد اعمــال شــود تــا هــدف مــذکور محقــق شــود؟ بــه عبــارت دیگــر، چــه ســطحی از گــام ابتکاری در این وضعیت مطلوب است ؟ برای پاسخگویی بـه ایـن پرسـش ، الگـویی طراحـی شـده اسـت .