خلاصة:
سفتهبازی (بورسبازی) فعالیتی است که طی آن یک معاملهگر با خرید و فروش دارایی (کالا، ارز، اوراق بهادار و ...) در افق زمانی کوتاهمدت، به دنبال کسب سود سریع ناشی از تغییرات و نوسانات قیمتی دارایی است. در طول تاریخ بازارهای مالی همیشه سردرگمی و دوگانگی در برخورد با مفهوم بورس بازی وجود داشته است. از یک سو، بورسبازان را مقصران اصلی ایجاد حبابهای سفتهبازانه و نوسانات قیمتی شدید در بازارهای مالی و غیر مالی میدانند و از سوی دیگر نقش بورسبازان را بخاطر افزایش نقدشوندگی، کارایی و ظرفیت تحمل ریسک در بازار، مفید و ضروری میدانند. بورسبازان با توجه به اینکه به دنبال کسب سود سریع ناشی از تغییرات و نوسانات مقطعی قیمت دارایی در افق زمانی کوتاهمدت هستند، اغلب متهم به دستکاری قیمتها به روشهای فریبنده و گمراهکننده هستند. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که حکم فقهی بورسبازی همراه با روشهای مختلف دستکاری بازار چیست؟ این پژ.هش به روش اجتهاد چند سطحی در صدد است تا ضمن تبیین مفهوم بورسبازی، دستکاری قیمت و مصادیق مختلف آن، به تحلیل و تطبیق روشهای مختلف دستکاری با موازین و قواعد فقهی بپردازد. نتایج پژوهش نشان میدهد اگر بورسبازی همراه با دستکاری قیمتها به روشهای فریبنده و گمراهکننده باشد از نظر شرعی محل اشکال است. در این پژوهش، ضوابط مختلف فقهی شامل ممنوعیت تدلیس، غرور، نجش، غبن، ضرر و ضرار، تبانی و معامله صوری با روشهای مختلف دستکاری تطبیق داده شده و حکم فقهی هر یک تبیین گردید.ه است.
Speculation is the purchase of an asset such as a financial instrument with the hope that it will become more valuable at a future date. In finance, speculation is also the practice of engaging in risky financial transactions in an attempt to profit from short term fluctuations in the market value of a tradable financial instrument. Speculation plays a necessary function for financial markets and it has several benefits for markets such as providing liquidity, enhancing efficiency and promoting capacity of bearing risk. On the other hand Speculation with manipulative behaviors can be led to speculative bubbles and excess volatility in financial markets. In This research, at first, we explain different types of manipulative behaviors used by speculators. Then we analyze these behaviors based on imamiah jurisprudence. In this research, we compare many types of manipulative behaviors with shariah principles such as: Tadlis, Najsh, Dharar, Ghabn and … Results shows many manipulative behaviors used by speculators are forbidden from sharia point of view.
ملخص الجهاز:
انواع دستکاری بازار به طور کلی دستکاری بازار به دو دسته ، دستکاری مبتنی بر اطلاعات ١٥ و دستکاری مبتنی بر معامله ١٦ تفکیک می شود؛ در این بخش برخی مصادیق پرکاربرد دستکاری قیمت که مورد استفاده بورس بازان نیز میباشد و در رهنمودهای دستکاری بازار١٧ سال ٢٠٠٣ اتحادیه اروپا به آن ها اشاره شده است و مورد نظر کمیته قانون گذاران اوراق بهادار اروپایی ١٨ است ، بیان میشود.
قصد جدی برای انجام چنین معامله ای وجود نداشته و انگیزه اصلی، ایجاد یک احساس گمراه کننده در سرمایه گذاران مبنی بر وجود تقاضا یا عرضه قابل ملاحظه در مورد آن اوراق بهادار در آن قیمت مشخص است ؛ بنابراین سفارشات قبل از این که اجرا شوند، از سیستم معاملاتی حذف خواهند شد (همان ).
تطبیق دستکاری با قاعده تدلیس ، نجش و غرور همان طور که بیان شد، تمرکز اصلی دستکاری در بازار اوراق بهادار بر نشر اطلاعات فریب دهنده یا انجام سفارشات و معاملات گمراه کننده با هدف جلب توجه دیگر سرمایه گذاران ، انحراف قیمت اوراق از ارزش ذاتی و سود بردن از شکاف قیمتی ایجاد شده است .
در برخی روش های دست کاری مانند پامپ و دامپ ممکن است شخص ثالثی اجیر شود تا با انتشار اطلاعات گمراه کننده ، معامله گران بازار را فریب دهد که بر اساس دیدگاه این دسته از فقها، خیار تدلیس محقق میشود.