خلاصة:
در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎلﻫﺎی 701 ﺗﺎ 612 ﻫﺠﺮی ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺷﻮرشﻫﺎﻳﻲ از ﺳﻮی ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺎﻛﻤﺎنﻣﺴﻠﻤﺎن اﻣﻮی و ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ. در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ زﻣﻴﻨﻪ، ﻋﻮاﻣﻞ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی اﻳﻦ ﺷﻮرشﻫﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪهاﺳﺖ. ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺪرﻳﺠﻲ در ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﻲ و زﻣﻴﻦداری در ﻋﺼﺮ اﻣﻮی، ﻛﻪ از اﻣﺎرت ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﺑﻦ ﻣﺮوان درﻣﺼﺮ آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد و در ﺧﻼﻓﺖ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ، اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ و درﻧﺘﻴﺠﻪﺷﻮرشﻫﺎی ﻗﺒﻄﻴﺎن را در ﭘﻲ داﺷﺖ. اﻳﻦ ﺷﻮرشﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻟﺨﻮاه آﻧﺎن ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎﻣﻨﺠﺮ ﻧﺸﺪ، ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﮔﺰﻳﻨﻪای دﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﮔﺮوش ﺑﻪ اﺳﻼم و ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻲ- ﻋﺮﺑﻲ ﻣﺼﺮ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ.
ملخص الجهاز:
"Severus, PO ﺷﻮرش و ﮔﺮوش: ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺼﺮ ﺳﺪهﻫﺎی دوم و ﺳﻮم ﻫﺠﺮی /7 در ﺧﻼﻓﺖ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ )ﺣﻚ: 69-99ﻫ.
8/ ﺗﺎرﻳﺦ و ﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻲ، ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ، ﺷﻤﺎره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن 1931 ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد، ﺟﺰﻳﻪ را ﺑﺮدار، ﺧﺪا رای ﺗﻮ را دور ﮔﺮداﻧﺎد، زﻳﺮا ﺧﺪا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪاﻳﺖﻛﻨﻨﺪه ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮده اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺧﺮاج )ﻓﺈن اﻟﻠﻪ إﻧﻤﺎ ﺑﻌﺚ ﻣﺤﻤﺪا ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻫﺎدﻳﺎ و ﻟﻢ ﻳﺒﻌﺜﻪ ﺟﺎﺑﻴﺎ(«.
ﺷﻮرش و ﮔﺮوش: ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺼﺮ ﺳﺪهﻫﺎی دوم و ﺳﻮم ﻫﺠﺮی /9 ﺗﺤﻮل ﻣﻬﻢﺗﺮ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ در ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ روی داد.
Severus, PO, ibid ﺷﻮرش و ﮔﺮوش: ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺼﺮ ﺳﺪهﻫﺎی دوم و ﺳﻮم ﻫﺠﺮی /11 ﻣﺮدی ﻗﺒﻄﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﺤﻨﱠﺲ در ﺳﻤﻨﱡﻮد ﺧﺮوج ﻛﺮد و ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﻧﺼﻴﺮ )ﺣﻚ:231ﻫ.
Lapidus ﺷﻮرش و ﮔﺮوش: ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺼﺮ ﺳﺪهﻫﺎی دوم و ﺳﻮم ﻫﺠﺮی /31 ﭘﺮدازان ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺪان اذﻋﺎن دارﻧﺪ.
ﺷﻮرش و ﮔﺮوش: ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺼﺮ ﺳﺪهﻫﺎی دوم و ﺳﻮم ﻫﺠﺮی /51 دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮد دارﻧﺪ و دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻫﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﻜﻮت ﻛﺮدهاﻧﺪ، راه ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺰد ﺧﻮد ﻣﻘﺮﻳﺰی ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮد.
Idem ﺷﻮرش و ﮔﺮوش: ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺣﺎﻛﻤﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺼﺮ ﺳﺪهﻫﺎی دوم و ﺳﻮم ﻫﺠﺮی /71 ﺑﻪ اﺳﻼم در اﻳﻦ دوره ﭘﺎﻳﺎن ﻳﻚ ﻋﺼﺮ و آﻏﺎز ﻋﺼﺮی ﺟﺪﻳﺪ در ﻣﺼﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد."