Abstract:
طی چند دههی اخیر، اجرای برنامهها و اقدامات متنوع توسط نهادهای مختلف از یک سو و روندهای نوگرایی در عرصههای اجتماعی- اقتصادی از دیگر سو، زمینه ساز دگرگونیهایی در محیطهای روستایی شده است. اثر این دگرگونیها در زیر نظامهای مختلف روستا از جمله مساکن روستایی خود را متجلی ساخته است. نیاز روستاها به مسکن مناسب سبب اجرای اقداماتی از سوی ارگان-های دولتی مرتبط از جمله بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در قالب اجرای طرح مقاوم سازی مسکن روستایی (طرحهای نوسازی و بهسازی) طی چند دهه پس از انقلاب شده است. این طرحها، اثرات گستردهای در ابعاد مختلف مساکن روستایی داشته است. پژوهش حاضر به دنبال بررسی پیامد این طرحها و برنامهها بر زندگی روستاییان و ساختارها و کارکردهای خاص سکونتگاههای روستایی است. جامعه آماری تحقیق را 17 روستای دهستان شوردشت واقع در استان همدان تشکیل می دهد، که در آن 6 روستای مسلم آباد، راهجرد، قشلاق علیا، کوزره، خماجین و خیرآباد به عنوان نمونه انتخاب گردید. حجم نمونه پرسشگری نیز با استفاده از فرمول کوکران، 93 سرپرست خانوار تعیین گردید که در طی 3 سال اخیر از وام مقاوم سازی مسکن بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استفاده نمودهاند. برای جمع آوری دادهها از شیوهی کتابخانهای و انجام مطالعات پیمایشی استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیشترین تاثیر سیاست مقاومسازی بر ابعاد کالبدی و اجتماعی با میانگین 54/ 3 و 45/ 3 بوده است.
During the recent decades, the implementation of numerous plans by different organizations on the one hand and modernization trends in social-economic areas on the other hand have made drastic changes in rural areas. These changes have clearly influenced different sub-systems of villages, for example rural houses. The need of villages for suitable housing has resulted in the implementation of some projects by related governmental institutions such as Housing Foundation of Islamic Revolution in the form of implementing rural houses’ retrofitting (renovation and improvement plans) during the decades after the Islamic Revolution. These projects have had much influence on different dimensions of rural houses. The purpose of the present research is to study the effects of these projects and plans on the life of villagers and the structures and functions of rural settlements. The population of the research included 17 villages of Shourdasht rural district, Hamadan, and the sample included 6 villages (Moslemabad, Rahjerd, Qeshlaq-e Olya, Kowzareh, Khomajin, and Kheyrabad). Based on the Cochran’s formula, the size of the sample was determined to be 93 households who had taken retrofitting loans from Housing Foundation of Islamic Revolution in the last three years. The data were gathered using library research and survey. The results indicate that the most crucial influence of retrofitting policy has been on physical dimension (mean=3.54) and social dimension (mean=3.45).
Machine summary:
مسکن عمده ترین جزء از اجزای بافت کالبدی روستا است که در شکل گیری ساختار فضایی- کالبدی و هویت ساخت و ساز روستاها نقش اساسی دارد و به عنوان نمادی از چگونگی تعامل و ارتباط انسان با محیط پیرامون خویش و بر حسب شرایط زمانی- مکانی (به ویژه تاریخ ، فرهنگ و شرایط اجتماعی- اقتصادی) در هر منطقه شکل گرفته ، و به نوعی نشان دهنده نوع فعالیت های گوناگون در ابعاد اقتصادی و نگرش اجتماعی، فرهنگی روستائیان و چگونگی تحول و استفاده از تکنولوژی و نهایتاً سطح درآمد و معیشت ساکنان آن است (سرتیپی پور، ١٣٨٨: ٢٤).
در ارتباط با مسکن روستایی و همچنین پیامدهای نوسازی و مقاوم سازی مساکن روستایی مطالعات مختلفی صورت گرفته است که در ادامه به برخی از این پژوهش ها اشاره میشود: سرتیپی پور (١٣٨٩) در پژوهشی تحت عنوان "ارزیابی و تحلیل مسکن روستایی استان سیستان و بلوچستان و پیشنهاد جهت گیری آتی" ابتدا وضعیت مسکن روستایی را در ٤ زمینه شامل شرایط استحکام (امنیت )، برخورداری (آسایش )، اقتصاد معیشتی (کارکرد معیشتی و نقش اقتصادی) و زیست محیطی (هماهنگی با محیط و آسیب های زیست ناشی از مسکن ) مورد ارزیابی قرار داده و سپس به منظور سیاست گذاری در جهت رفع مشکلات موجود پیشنهاداتی متناسب با شرایطی که این استان از آن برخوردار است ارائه می نماید.