چکیده:
اصلاحاتی که در سیاست تجاری کشاورزی ایران و در برنامه سوم توسعه صورت گرفته، در
دو دهه گذشته کم سابقه بوده است. مقاله حاضر ابتدا تلاش دارد عملکرد گذشته و موجود
سیاست تجاری کشاورزی ایران را مطالعه نماید و آنگاه در شرایط برچیده شدن کلیه
موانع ومحدودیتهای تجاری غیرتعرفهای، اینکه چه معادل تعرفهای میبایستی جایگزین
شود را تحلیل نماید. بدین منظور، این مقاله ابتدا مطالعهای جامع از سیاست تجاری
کشاورزی ایران در ابعاد مختلف در گذشته و حال بدست میدهد و سپس روند و تجربه
سیاست تجاری کشاورزی در مقیاس جهانی بیان میشود و آنگاه نتایج تحقیق برای دوره
زمانی 80-1368 با روش تحقیق استفاده شده در مذاکرات تجاری دور اروگوئه ارائه میشود
و در نهایت مباحث ارائه شده در مقاله، مورد جمعبندی قرار گرفته و با ارائه
پیشنهادها خاتمه مییابد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به ساختار قیمتی موجود که توأم با اختلالات شدید میباشد و در عین حال وجود انواع حمایتها از کشاورزی از یک سو و برخی محدودیتها و تنظیم قیمتها از سوی دیگر، مشخص نیست که آیا از کشاورزی در واقع حمایتی به عمل میآید یا نه؟ و میزان حمایت واقعی از این بخش درچه حدی است؟ حال که اصلاحات اقتصادی و سیاستی بویژه در بخش بازرگانی خارجی کشور در شرف تکوین میباشد، به عنوان اولین قدمها، این سؤالات قابل طرح میباشد که آیا سیاست تجاری کشاورزی ایران همسو با فرآیند جهانی شدن بوده است؟ و اگر کلیه موانع تجاری غیرتعرفهای حمایتی موجود بر واردات محصولات کشاورزی ایران برداشته شود، چه تغییری در سطوح فعلی تعرفهها باید صورت داد تا در ابتدا میزان حمایت از تولیدات داخلی در همان وضع قبلی برقرار شود؟ بدین منظور لازم است نرخهای تعرفه معادل کلیه موانع غیرتعرفهای حمایتی واردات محصولات کشاورزی، برآورد شود.
در یک نتیجهگیری کلی موانع غیرتعرفهای بر محصولات کشاورزی ایران در ظاهر با هدف حمایت از تولیدات داخلی اعمال میشود، اما اساسا نه تنها حمایت تجاری معنیداری از تولیدات داخلی نبوده بلکه مالیات پنهانی نیز محسوب میشود؛ چراکه برای مثال درسال1380، معادل تعرفهای اغلب محصولات (به استثناء گوشت گوسفند، عدس، چای، فلفل، برنج، شکر، روغن سویا و توتون) بسیار نازل و حتی منفی است، در این میان برای محصولاتی نظیر گوشت مرغ، کره، پنیر، نخود، سیب زمینی، جو و ذرت دانهای مالیات پنهان قابل ملاحظهای نیز اعمال شده است که این امر خود حکایت از سیاست تجاری غیرحمایتی کشور از محصولات کشاورزی دارد."