چکیده:
گاهی مترجمان به هنگام ترجمة عناصر و مفاهیم فرهنگـی اعـم از اجتمـاعی ، مـذهبی و سیاسی و گاهی تاریخی ، با چالش ها و تردیدهایی روبه رو می شوند. صاحب نظـران ترجمـه دیدگاه های مختلفی دربارة شیوة مواجهه با این گونه چالش ها ارائه کردهاند. نیومـارک یکـی از این صاحب نظران است که با ارائة تقسیم بنـدیای پـنج گانـه از مفـاهیم فرهنگـی ، بـرای ترجمة آنها پیشنهادهایی داده است . چارچوب نظری نیومارک مبنای مطالعات متعـددی در زبان فارسی قرار گرفته است ؛ اما پرسش این است که آیا مـی تـوان الگـوی نیومـارک را در ترجمة مفاهیم فرهنگی فارسی به کار گرفت ؟ هدف از انجام پژوهش حاضر ارائـة پاسـخی هرچند محدود به این پرسش است . دراین راستا، چهـار داسـتان کوتـاه محـاورهای، حـاوی مفاهیم فرهنگی ، از آثار جلال آلاحمد انتخاب گردیدند و براساس مدل پیشنهادی نیومارک بررسی شدند. یافته ها نشان داد که مدل پیشنهادی نمی تواند تمام عناصر فرهنگی فارسی را در برگیرد. به این دلیل ، چهار شاخة جدید به الگوی نیومارک افزوده شد و تغییراتـی جزئـی در بخش های دیگر آن صورت گرفت . نتایج این پژوهش می تواند برای مقاصد آموزشـی و تربیت مترجم مفید باشد.
خلاصه ماشینی:
"وی با بررسی ترجمة متون غربی به زبان تایلندی قبل و بعـد از سـال ٢٠٠٠، نشان داد که حتی روشهای ترجمه ای که در این بازة زمانی استفاده شدهاند، وابسته به روابـط دوسـتانه یا خصمانة سیاسی این جوامع بودهاند؛ برای مثال، زمانی که روابط سیاسی تایلند و غـرب دوسـتانه بـود (قبل از سال ٢٠٠٠)، مترجم با استفاده از راهبردهای افـزایش ، تـصریح 1 و توضـیح سـعی کـرده اسـت مفاهیم غربی را به مخاطبان تایلندی معرفی نماید؛ اما زمانی که روابط میان دو کشور تیـره شـد (بعـد از سال ٢٠٠٠)، بیشتر از روش های حذف، تلویح 2 ، اقتبـاس و جـایگزینی مطالـب بـا فرهنـگ و اندیـشة تایلندی استفاده شده است .
مطالعاتی که به آنها اشاره شد، در چند مورد اشـتراک دارنـد: اول، همـه از مـدل عناصـر فرهنگـی پنج گانة نیومارک استفاده کردهاند؛ اما این مدل در همة مطالعات نقش حاشیه ی داشته است و درکنار آن، چارچوب های دیگری مثل روش های پیشنهادی ترجمة نیومارک برای سنجش ترجمـه مبنـای تحقیـق بوده است ؛ دوم، همة محققان طبقه بندی عناصر و مفاهیم فرهنگی را روش مفیدی برای درک دقیـق تـر متن مبدأ و انتخاب بهترین شیوة ترجمة مفاهیم فرهنگی می دانند؛ سوم، انتقال مفاهیم فرهنگی با رعایـت نکات معنایی و کارکردی چالش برانگیز است ؛ وگرنه معادل واژگانی (لغوی ، وامگیری ، ترجمة آوایـی و ترجمة تحت اللفظی ) یا ترکیبی (با توضیح و تصریح ) برای آنها در زبان های دیگر یافت خواهـد شـد."