چکیده:
هدف از اين مطالعه تدوين الگوي كشت در شرايط ريسكي ، با در نظر گرفتن كاهش مصرف آب در شهرستان مرودشت استان فارس بوده است . براي اين منظور رهيافت برنامه ريزي چندهدفي بكار گرفته شد . هدف هاي بالا با توجه به تمايلات بهره برداران مبني بر حفظ سطح مشخصي از درآمد مورد توجه قرار گرفت . الگوهاي ريسكي شامل تارگت - موتاد و واريانس درآمد بود . از روش نمونه گيري خوشه اي دو مرحله اي از 50 بهره بردار ، براي جمع آوري داده ها استفاده شد و با توجه به تعدد پاسخ هاي ارايه شده در الگوي واريانس درآمد ، با استفاده از تحليل خوشه اي پاسخ هاي بهينه انتخاب شدند . اين انتخاب با استفاده از معيار تركيبي كه سه هدف كاهش مصرف آب ، كاهش ريسك و افزايش بازدهي را در بر مي گرفت ، صورت پذيرفت . يافته هاي پژوهش نشان داد كه ميان هدف هاي ياد شده تبادل وجود دارد . در الگوهاي منتخب سطح زير كشت گندم با افزايش سطح ريسك داراي روند افزايشي بود . همچنين در اين الگوها سطح زيركشت ذرت و سبزي بيشتر از مقدار الگوي فعلي بدست آمد ، اما از كشت جو كاسته شد . سطح زيركشت باقلا نيز نزديك به سطح فعلي آن بود . همچنين نتايج نشان داد كه با افزايش ريسك فاصله ي ميان الگوي فعلي با الگوهاي بهينه افزايش مي يابد .
The objective of this study was to develop a risk-based cropping
pattern for Marvdasht district in Fars province. In addition, lowering
water consumption was also considered. To achieve objectives of the
study, Multi-Objective Programming approach was applied. The
mentioned objectives were followed by considering the farmers
preferences to reach a certain level of income. The Target MOTAD and
Income Variance models were used. Desired solutions were selected
using Cluster Analysis since several solutions were obtained by Income
Variance model. The selection was carried out based on integrated
criterion containing three goals, namely, reduced amount of water usage,
reduced risk, and increased gross margin. The results showed that there
was a trade off among the goals. In selected patterns wheat tended to
increase by increasing risk. The selected patterns had more cultivated
area under wheat and lesser under barely, maize and vegetables. The
cultivated area under broad beans was remained unchanged compare to
current pattern. It was also revealed that with increasing risk, the gap
between the existing and optimal cropping patterns would increase.
خلاصه ماشینی:
"یافته ها نشان می دهد که کشاورزان ریسک گریز هستند (ترکمانی ، ١٣٧٥) ، بنابراین چالشی که با آن رو به رو هستیم این است که باید به تمایل بهره برداران در راستای تأمین درآمد بهینه با نگاه به پدیده ریسک توجه شود و افزون بر این به عنوان یک توصیه ی سیاست گذاری ، لازم است به استفاده ی پایدار از منابع آبی یا به بیان دیگر کاهش استفاده از آب نسبت به شرایط فعلی نیز توجه شود .
روش پژوهش برنامه ریزی چند هدفی در این مطالعه همان گونه که عنوان شد ، افزون بر تأمین هدف کم ترین ریسک ، هدف های دیگری همچون تأمین سطح مشخصی از درآمد و همچنین کاهش مصرف آب نیز مورد نظر بود ، لذا از رهیافت برنامه ریزی چند هدفی استفاده شد .
در الگوی تقریبا بهینه ی دوم دو محصول گندم و باقلا از الگو خارج شده اند و سطح زیرکـشت محصولات ذرت ، سبزی و جو نسبت به تمامی سایر الگوهای مندرج در جدول افزایش یافته است .
در حالی که در الگوی حـداقل واریـانس از ابتدا و در سطح درآمد فعلی این محصول ٠/٩ هکتار را به خود اختـصاص داده اسـت و بـا افـزایش ریسک تا سطح درآمد ٢١٥ میلیون ریال مقدار آن رو به افزایش بوده است و تنهـا در بـیش تـرین درآمد هدف از الگو حذف شده است ."