چکیده:
نماد، از شگردهای تصویرپردازی است که نشانگر استعداد واژگان در انعکاس تصاویر ذهنی است. نماد ادبی، به دلیل همراه بودن با تداعی های پیچیده ی ذهن و تصاویر دیریاب، در شعر کودک و نوجوان کاربرد کمتری دارد؛ با وجود این، نماد روان شناختی که حاصل برخورد عاطفی کودک با دنیای درونی و بیرونی است، به جهت ملموس بودن و سهولت درک آن، در شعر کودک و نوجوان بازتاب دارد. این نوع نماد، نه تنها در کوشش طبیعی کودک برای دریافت معنا خللی ایجاد نمی کند؛ بلکه به نیازهای عاطفی کودکان جواب می دهد و تضادهای درونی او را به وحدت می رساند. نماد روان شناختی نقش فیزیولوژی در کودک دارد و اغلب به صورت ناخودآگاه در بازی های کودکانه، جلوه گر می شود. مهم ترین دلیل پیدایش آن، قدرت زیاد تخیّل کودک و عاطفه ی اوست. در این مقاله، سعی داریم نمادهای روان شناختی به کار رفته در شعر کودک را رمزگشایی و بررسی کنیم. مهم ترین تاثیر کاربرد نمادهای روان شناختی در شعر کودک، برانگیختن عاطفه ی کودک است. در بازی نمادین و نمادهای ثانوی، خود کودک انتقال معنا را انجام می دهد؛ زیرا کودک با استفاده از تشبیه «شیئی» را جانشین «شیئی» دیگر می کند و به آن معنای نمادین می بخشد؛ سپس، شاعر آن را در شعر کودک انعکاس می دهد.
خلاصه ماشینی:
پیشینه ی پژوهش با توجه به بررسـیهـای انجـام گرفتـه ، دربـاره ی بررسـی نمـاد روان شـناختی در شـعر کودکانه ی فارسی، پژوهشی مستقل انجام نگرفته است و از این جهت ، موضوعی تازه و بدیع است ؛ باوجوداین ، در برخی از پژوهش های انجام شـده ، بـه نمـاد در شـعر کـودک پرداخته شده است که در ادامه به آن ها اشاره می شود: پروین سلاجقه (١٣٨٧) که در فصل دهم کتاب از این باغ شرقی، بـه بررسـی نمـاد ادبی در شعر کودک پرداخته ، بر این باور است از آنجایی که مخاطبـان ادبیـات کـودک، بیشتر «برون گرا» هستند و نمی توانند به تأویل معنا بپردازند، نماد در شـکل محـدود بـه کار گرفته میشود و اغلب نمادهای به کاررفته ، نماد شخصی هستند که در تشخیص آن ، باید به عواملی مانند مقتضیات زمان و نگرش شاعر توجه کرد.
مبنـای گـزینش کتـاب هـا برای تحلیل این است که جعفر ابراهیمی، پروین دولت آبـادی، مصـطفی رحماندوسـت ، افسانه شعبان نژاد و اسدالله شعبانی از شاعران مشهورشـعر کـودک در دو دهـه ی اخیـر هستند که برای آثارشان جوایز ادبی فراوانی را دریافت کرده اند؛ همچنین ، هر پنج شـاعر مذکور، در دوران کودکی از زادگاه خود به تهـران مهـاجرت کـرده انـد کـه بـه تبـع آن ، «نوستالژی کودکی » در آثارآن ها بازتاب فراوانی دارد که برخی از نمودهـای نوسـتالژی کودکی با نمادهای روان شناختی در ارتباط است .