چکیده:
مقالهی حاضر به بررسی تاریخی-زبانی کتابت عربی،از طریق تتبع در متون قدیمی و شناخت پدیدههای کتابتی آن متون میپردازد؛پدیدههایی که در رسمالخط مصحف خود شیوهی املایی خاصی دارد.همچنین،بین این نظام نگارشی خاص و نقوش عربی مکتوب بر سنگ که تاریخ آنها،هم زمان با نگارش مصحف بوده،مقایسهای صورت گرفته است تا میزان ارتباط بین نظام املایی به کار رفته در نگارش مصحف(قرآن)و نظام املایی به کار رفته در نقوش عربی مشخص شود. 2Lاین مقاله همچنین،موقعیت رسمالخط مصحف در تاریخ تطور کتابت عربی را بیان میکند و در این راستا بر این حقیقت استوار است که رسمالخط مصحف در زمان نگارش مصحف، حامل ویژگیهای املای عربی بوده است و متون عربی نگارش یافته در آن برهه،همان ویژگیهای نگارشی رسم الخط مصحف را دارند.این موضوع را بررسی نقوش عربی که برخی از آنها پیش از دورهی اسلامی و برخی دیگر در سالهای نزدیک به عصر کتابت مصحف نگارش یافتهاند نیز،ثابت میکند.
خلاصه ماشینی:
"روایت قدیمی در مورد نسخهبرداری مصاحف،چنانچه نجاری و غیر از او،از محدثین و مورخین نقل کردهاند،بدین قرار است که انس بن مالک،همدم و خادم پیامبر خدا(ص) گفتهاست:«حذیفة بن یمان نزد عثمان رفت و این در حالی بود که اهل شام در فتح ارمنستان و آذربایجان،با اهل عراق به نبرد بودند.
با وجود مواظبتی که مسلمانان هنگام کتابت قرآن در مورد رسم الخط عثمانی میکردند،بسیاری از دانشمندان آثار مخصوصی را برای توصیف شیوهی نوشتن کلمات در مصاحف عثمانی از آغلز عصر تدوین علوم اسلامی از خود به یادگار گذاشتند.
محقق امروزی،از طریق دو منبع میتواند صورت رسم الخط کلمات در مصاحف عثمانی را دریابد:اول مصحفهای قدیمی که برخی از کتابخانههای دنیا نسخههایی از آن را نگهداری میکنند،و دوم کتب تألیف یافته در موضوع رسمالخط مصحف.
این کتابها وصف دقیق و مشبعی را از شیوهی نگارش کلمات در مصاحف عثمانی،به آنچه در صحیفههای جمعآوری شده د رخلافت ابو بکر آمده است،با میگردد و این صحیفهها همان ها هستند که به صورت مکتوب نزد پیامبر(ص)موجود بودهاند.
آنگاه به بررسی سه صفحه از مصاحف قدیمی میپردازد و مثالهایی از این مصاحف که با آنچه در کتب رسم مصحف آمده است،مطابقت م کند،خواهم آورد تا برای خواننده دلیل باشد،بر صدق گفتار دانشمنددانی که به توصیف شیوهی نگارش کلمات در مصاحف قدیمی پرداختهاند.
ازجمله کلماتی که الف آنها حذف شده، محقق امروزی،از طریق دو منبع میتوند صورت رسمالخط کلمات در مصاحف عثمانی را دریابد:اول مصحفهای قدیمی که برخی از کتابخانههای دینا نسخههایی از آن را نگهداری میکنند،و دوم کتب تألیف یافته در موضوع رسمالخط مصحف «یای ندایی»است که به اسم بعدی خود متصل باشد؛مانند: «یقوم-یاقوم»،«یرب-یا-رب»،«یانوح-ینوح»و«یأیها-یا ایها»و مانند این مثالها که زیاد مشاهده م شوند."