چکیده:
در مقال حاضر، نگارندگان با در نظر داشتن پژوهش هایی که پیشتر درباره نام خلیج فارس انجام شده، در جستاری نو نشان داده اند:
1- بیش از هفتاد متن عربی پیش از قرن چهاردهم هجری قمری، تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. این آثار برای نخستین بار به عنوان منابع نویافته (با نقل عبارات و نشانی دقیق و بسامد کاربرد نام خلیج فارس یا نامهای مشابه در آنها) معرفی شده است.
2- در این متون، نگات قابل توجهی درباره نخستین کاربردهای نام دریای پارس در متون اسلامی، کاربرد این نام در کتب تراجم، شعر عربی و اسناد عربی قرن سیزدهم و ... دیده می شود.
3- تعبیر «فارس» - که معرب «پارس» است - بیشترین کاربرد را در متون مورد استناد دارد و این خود نشان دهنده آن است که خلیج واقع در جنوب ایران، از دیرباز به منطقه «پارس»، و نه قوم «فرس» منتسب وده و در نامگذاری آن، گرایشهای قومی و نژادی مدخلیتی نداشته است.
خلاصه ماشینی:
"مجلهء علمی-پژوهشی دانشکدهء ادبیات و علومانسانی دانشگاه اصفهان دورهء دوم،شماره چهل و نهم تابستان 1386،صص 51-29نام خلیج فارس در بیش از هفتاد متن عربی نویافته دکتر سید محمد رضا ابن الرسول*-دکتر محسن محمدی فشارکی**>چکیده در مقاله حاضر،نگارندگان با در نظر داشتن پژوهشهایی که پیشتر دربارهء نام خلیج فارس انجام شده،در جستاری نو نشان دادهاند: 1-بیش از هفتاد متن عربی پیش از قرن چهاردهم هجری قمری،تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است.
6. ابو السعود،محمد بن محمد(ق 10-استانبول)؛تفسیر ابی السعود،المسمی إرشاد العقل السلیم إلی مزایا القرآن الکریم؛ بحر فارس(2)،و خلیج فارس(1): ج 5،ص 232(الکهف)؛ج 6،ص 295(النمل)؛و ج 8،ص 179(الرحمن).
>دو نکته نغز پیش از آنکه به جمعبندی فهرست موارد نویافته بپردازیم،توجه خواننده محترم را به نکتههای مهمی که در ضمن جستار خود در متون عربی بدان دست یافتهایم،جلب میکنیم:>1-نام خلیج فارس در اسناد تاریخی عربی منطقه زرکلی در ذیل شرح حال امیر بحرین،عبد الله آل خلیفه،متوفای 1265 هجری قمری،مینویسد17خورشید پاشا،که از سوی محمد علی پاشا،حاکم مصر،به عنوان فرمانده به منطقه نجد اعزام شده بود،در سال 1255 هجری قمری (-1839 م.
نیز همچنان براین باوریم که هنوز متون کهن بسیاری را میتوان جست که در آنها نام خلیج فارس به هر بهانهای به کار رفته است،چنانکه یکی از بزرگان معاصر عرب گفته است:«به تعداد کتابهای عربی موجود در تاریخ و جغرافیا و سفرنامه و مواردی که ذکر این مفهوم ضرورت داشته باشد،همان قدر میتوان در آثار قدیم و جدید،از بحر فارس و خلیج فارس موارد ذکر،سراغ کرد و تنها با مراجعه معجم البلدان و مجلدات مکتبه جغرافیه چاپ اروپا میتوان رساله نغزی از موارد استعمال فراهم آورد»."