چکیده:
مهر در لغت به معنای پول یا مالی است که به ذمه شوهر گذاشته میشود تا به زوجه بدهد. مهر در اصطلاح حقوقی عبارت از مالی است که به مناسبت عقد نکاح مرد ملزم به دادن آن به زن میشود. همچنین باید توجه داشت عقد ازدواج یکی از عقودی است که طبق قانون دارای تشریفات و قواعدی است که باید رعایت شود. در حالی که همیشه همه این ضوابط به دلایل مختلف مورد توجه قرار نمیگیرد. گاهی این عدم توجه حاصل ناآگاهی است. از این رو لازم است نسبت به آنها آگاهی بیشتری داشته باشید. به علاوه قانون نیز راهکارهایی را برای جلوگیری از مشکلات پیشبینی کرده است. یکی از مباحثی که باید در ازدواج رعایت شود، تعیین مهریه است اما گاهی زوجین بدون تعیین مهریه فارغ از نوع آن، اقدام به عقد ازدواج و روابط زناشویی مینمایند. در این موارد قانون مهریه را همچنان برای زن در نظر میگیرد و آن را به عنوان مهرالمثل میشناسد. فلذا باید توجه داشت مهر المثل یکی از انواع مهریه و به معنای ارزیابی زن برای شناخت مقدار مهریه او است که برای تعیین آن به زنان همشان آن زن مراجعه میشود. یعنی در تعیین مقدار مهر المثل معیارهایی چون جایگاه خانوادگی، زیبایی، سن، بکارت، دارایی و هر ویژگی دیگری که به واسطه آن جایگاه زن متفاوت میشود لحاظ میگردد. باتوجه به اهمیت این موضوع در این مقاله قصد داریم به بررسی فقهی و حقوقی اصول و ضوابط مهرالمثل در عقد نکاح بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
با توجه به موارد ذکر شده، کاملا مشخص است که تعیین مهرالمثل برای زوجه در شرایطی امکان پذیر خواهد بود، که ضمن عقد نکاح، هیچ مهریه ای برای زن مشخص نشده باشد و رابطه زناشویی میان زوجین حادث شده باشد که در این حالت، زن استحقاق دریافت مهر المثل را خواهد داشت.
مطابق با ماده 1093 قانون مدنی: «در صورتی که مهر در عقد ذکر نشده باشد و زوج قبل از نزدیکی و تعیین مهریه، همسر خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود و اگر بعد از آن طلاق دهد مستحق مهرالمثل است.
در حالتی که مهریه به موجب عقد نکاح مشخص نشده باشد، میزان مهریه بر حسب عرف و با توجه به وضعیت زن از لحاظ موقعیت خانوادگی و اجتماعی او، تحصیلات، سن، زیبایی و مواردی از این قبیل و با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و محل سکونت وی تعیین می شود و به موجب این ماده قانونی:« برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به امثال و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.
در حالت دیگر، اگر زوجین در زمان عقد نکاح، مهریه را تعیین کرده باشند ولی مهریه به جهتی از جهات مانند نامشروع بودن یا مالیت نداشتن، باطل اعلام گردد، یعنی شرایط لازم برای صحت مهریه موجود نباشد، مانند مهریه قرار دادن آلات و ادوات قمار، مشروبات الکلی یا در حالی که نزدیکی بین زن و مرد رخ داده باشد، در این صورت زوجه مستحق مهرالمثل است.