چکیده:
اقسام شمول ادبیات داستانی نزد ملل گوناگون کمی متفاوت است. در ادبیات فارسی، مقامه و حکایت هم می تواند جزء ادبیات داستانی به شمار آید و در ادب اروپایی ادبیات داستانی (ficticn) فقط شامل قالب های خاص داستانی به مبنای جدید می شود. در این نوشتار، نویسنده پس از بیان تفاوت عصر جدید و دوره معاصر؛ با توجه به حوادث اثر گذار تاریخی ، ادبیات عصر جدید و معاصر را به هفت دوره تقسیم کرده که در این گفتار تنها دو دوره ابتدایی بررسی شده است. دوره اول یا دوران مدرنیته (1285-1206) دوره دوم؛ پس از مشروطه تا حکومت رضاخان (1299-1285).
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که شناختن حوادث عمده و تعیینکننده تاریخی و پیبردن به حوادث و وقایع اثر گذار و بزرگ ادبی به منزلهء گشودن پنجرهای به سوی آسمان ادبیات داستانی معاصر خواهد بود و راه فهم اجزا و ابعاد آن را آسان خواهد کرد،بهترین روش این است که بر همین مبنا، ادوار مشخصی را برای ادبیات داستانی معاصر از ابتدا تا روزگار خود معین کنیم.
لذا ادیبان زیادی از خسروی پیروی کردند و کمکم نوشتن رمانهای تاریخی در این عهد به سنتی معمول تبدیل گشت؛از جمله شیخ موسی کبودر آهنگی در 7921،رمان تاریخی عشق و سلطنت را نوشت و بعدها عبد الحسین صنعتیزاده کرمانی و میرزا حسن بدیع،نویسنده داستان باستان(سال 9921)و دیگران راه او را ادامه شکلگیری و تولد و گسترش رمان تاریخی در این دوره دانستند که مهمترین حادثه در زمینه ادبیات داستانی بود.
دورهء دوم:نظری بر ادبیات عهد پس از مشروطه تا روی کار آمدن رضا خان:9921- 5821ش از دیدگاه اجتماعی،آغاز این عهد را اوج آزادی و پایان آن را حضیض استبداد،باید تلقی کرد،اما از نظر ادبی چند حادثه در زمینه ادبیات داستانی رخ میدهد؛از جمله در سال 7821 شمسی،روان شمس و طغرا به وسیله محمد باقر میرزا خسروی،که خود از شاهزادگان قاجار است،با درک عوامل ناکامی و زمینههی شکست ایرانیان و غلبه استعمار انگلیس بر ارکان فرهنگی سیاسی ایران،این اثر را مینگارد."