چکیده:
بیشتر کشورهای جهان با گسترش پدیده شهرنشینی مواجهاند. در طول زمان، تغییر شیوههای تولید و بهبود فناوری سبب مهاجرت مردم از روستاها به شهرها شده است. شهرهای موجود بزرگتر شده و شهرهای جدیدی نیز شکل گرفتهاند. در ادبیات اقتصاد شهری، این پدیده با عنوان توسعه شهری مورد بررسی قرار میگیرد. شهرها به دلیل صرفهجوییهای ناشی از مقیاس در تولید و مصرف، شکل میگیرند. در هر سیستم شهری، شهرهایی با اندازههای مختلف وجود دارند، که محصولات متفاوتی تولید میکنند.
عوامل متفاوتی بر توسعه شهری مؤثرند و نحوه گسترش آن را تحت تأثیر قرار میدهند که از جمله مهمترین آنها میتوان به عوامل اقتصادی اشاره کرد. این مطالعه به بررسی عوامل مؤثر بر توسعه شهری، در قالب رشد اندازه شهرها، از طریق مدل هندرسن میپردازد. مدل توسعه شهری هندرسن، از طریق تکنیکهای اقتصادسنجی مرسوم و فضایی برای سیستم شهری ایران در دوره 75-1345، آزمون میشود. استفاده ازتکنیکهای اقتصادسنجی فضایی، اثرات مجاورت و همسایگی در کنار سایر عوامل در مدل وارد میشود.
نتایج مطالعه نشان میدهد که عوامل مطرح شده در مدل هندرسن، بر رشد اندازه شهرهای ایران مؤثر بوده و اثرات مجاورت نیز نقش معنی دار و قابل توجهی بر رشد اندازه شهرهای کشور داشتهاند.
Almost all countries have faced the urbanization. In the long run، changes in the production technology have caused migration from rural to urban areas. Existing cities have grown and new ones have been created. This is named as “urban development” in the urban literature. Cites are created because of economies of scale in production and consumption. There are different cities with different sizes in an urban system which produces different goods and services. There are different factors affecting the urban development among them economic ones are important. This paper surveys the impact of economic factors on city size growth through Henderson’s urban development models. These models are specified in spatial panel data models and are estimated for 1966-96 for Iran’s urban system. Hence، contiguity effects are entered in the models by spatial econometric techniques. The results show that considered factors have affected city sizes growth in Iran، and contiguity and neighboring effects have had important role in Iran’s city sizes growth.
خلاصه ماشینی:
"جدول1- میانگین و انحراف معیار متغیرهای مدل متغیر میانگین انحراف معیار نرخ رشد اندازة شهرستانها 210/0 50/1 اندازة شهرستانها 395855 738486 توان نسبی بازار 1 46/0 نرخ باسوادی شهرستانها 530/0 21/0 [مأخذ: محاسبات تحقیق] این مدل برای دادههای مربوط به 62 شهرستان که جمعیت شهری آنها در سال 1375 بالاتر از 100 هزار نفر و آمار مربوط به آنها موجود بوده است، برآورد میشود.
ضریب برآوردی متغیر لگاریتم اندازة سال پایه بر نرخ جدول 2- نتایج برآورد مدلهای دادههای تابلویی رشد اندازة شهرها متغیرها و مشخصات مدل OLS اثرات ثابت اثرات تصادفی C **30/7 (58/9) **33/1 (62/3) Ln P-1 **62/0- (83/10-) **86/0- (81/16-) **10/0- (28/3-) MP-1 **37/7- (52/6-) *80/0- (63/1-) **91/3- (10/4-) MP **95/7 (15/6) **74/2 (45/2) **85/3 (71/3) MP2 *29/0- (71/1-) 24/0- (79/0-) 05/0- (63/0-) HC-1 **89/0 (45/2) **16/1 (85/12) 45/0 (55/1) 431/0 650/0 01/0 DW 63/2 30/2 74/2 F 361/38 405/130 * معنیدار در سطح 10 درصد، ** معنیدار در سطح 5 درصد (مقادیر داخل پرانتز آمارة t است).
در مدل هایی که اثرات ثابت مکانی در آنها لحاظ شده، از شدت اثر این متغیر بر نرخ رشد اندازة شهرها بهطور قابل ملاحظه ای کاسته شده و مقدار قدر مطلق ضریب کاهش یافته است."