چکیده:
در میان مباحث مختلف علوم قرآنی، بحث از مکاتب و روشهای تفسیری، جایگاه مهمی
دارد.تفسیر اثری یکی از آن روشهاست که پیدایش آن به تاریخ تدوین حدیث مربوط
است.سابقه این روش تفسیری به عصر پیامبر(ص)برمیگردد، چون طبق نص قرآن کریم،
پیامبر گرامی اسلام نخستین مصر و شارح قرآن میباشد.خداوند در قرآن میفرماید:«و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم و لعلهم یتفکرون» 1
این مقاله تلاشی است در جهت نشان دادن چهرهای روشن از این روش تفسیری، و
دگرگونیهایی که این روش در طول نزدیک به دو قرن اول هجری، به خود دیده
است.
خلاصه ماشینی:
اما از نظر شیعه، تفسیر اثری عبارت است از:تبیینی که در خود قرآن کریم آمده و یا در روایات پیامبر اکرم(ص)و ائمه اطهار(علیهم السلام)نقل شده است.
مرحله اول:تفسیر در عصر پیامبر اکرم(ص) از جمله مسائل مورد بحث این است که، آیا آشنایی صرف به زبان عربی برای فهم قرآن و بیان مقاصد آن کافی است؟ برخی معتقدند، چون قرآن به زبان عربی نازل شد و اسلوب آن با این زبان هماهنگ بود، لذا تمام اعراب عصر پیامبر(ص)معانی آن را درک میکردند.
به این سبب بود که عدهای از صحابه برای تکمیل معلومات خود در مورد مسائل تاریخی مذکور در قرآن، که در تورات و انجیل با شرح و بسط بیشتری مطرح گردیده بود، به اهل کتاب که تازه اسلام آورده بودند، رجوع میکردند.
این گونه روش به عصر نزول قرآن محدود نبوده و علاوه بر رسول گرامی اسلام(ص)، ائمه اطهار(علیهم السلام)، صحابه و تابعین نیز، این اسلوب را در تفسیر قرآن کریم اختیار نمودند.
2-عدهای دیگر معتقدند درست است که قرآن خود، مبین خویش است، ولی روایات صحیح میتواند به منظور تشریح آیات احکام و قصص و تشریح برخی از اموری که در قرآن به اختصار بیان شده است، مورد استفاده قرار گیرد.
علاوه بر این حدیث ثقلین، دلیل محکمی است بر اینکه تفسیر قرآن نزد عترت و اهل بیت پیامبر(ص)است و باید برای فهم صحیح قرآن به احادیثی که از جانب ائمه(علیهم السلام)ارائه شده، رجوع کنیم.
وقتی در این روش بنا به اعتقاد شیعه، تفسیر قرآن از طریق آثاری است که از پیامبر گرامی اسلام(ص)و ائمه اطهار(علیهم السلام)نقل شده؛ اختلاط آن آثار صحیح با غیرش، روش روایی را در معرض انتقاد قرار داده است.