چکیده:
حسین پژمان بختیاری (1353-1297) یکی از شاعران سنتگرای رمانتیک است که اشعارش را
با توجه به الگوهای زیباشناختی شعر کهن ایران سروده است. چنانکه میدانیم شعر سنتی
با قالبهای متنوع خود پس از نوگراییهای دوران معاصر، به حیات خود ادامه داده و
شاعران نسبتا برجستهای نیز به فرهنگ و هنر معاصر معرفی کرده است. پژمان بختیاری
در ردیف شاعرانی مانند رعدی آذرخشی، رهی معیری، امیری فیروزکوهی، وحید دستجردی و
بدیعالزمان فروزانفر قرار میگیرد. او از جمله شاعران معاصر است که تاکنون بررسی
دقیقی در مورد شعرش صورت نگرفته است. مقالة حاضر عنصر موسیقی و تخیل را در دیوان
اشعار وی تبیین و تحلیل کرده و به این نتیجه رسیده است که از میان عوامل اصلی شعر؛
یعنی زبان، موسیقی و تخیل، در آثار این شاعر موسیقی برتری چشمگیری دارد.
Housein Pejman Bakhtyari (1297-1353) one of the romantic poets has composed with regards to aesthetics models of Iranian ancient poem. According to our knowledge، old poem with its various forms sustained after contemporary modernisms، and dedicated almost prominent poets to contemporary culture and art. Pejman Bakhtyari، is of the same grade poets like Radi Azarakhshi، Rahi Moayeri، Amiri firozkoohi، vahid Dastjerdy and Forouzanfar. He is one of contemporary poets whose poems have not been investigated in detail up to now.
This essay explains and analyses music and imagination in his poems and concludes that among main factor of poem، (eg، language، music and imagination)، music is salient in his works.
خلاصه ماشینی:
در قصیده «آذربایجان» نیز شاعر دلنگرانیها و اضطرابهای وطنی و ایران دوستانهاش را با فریاد آزادی خواهی و وطن دوستی سر داده است: خسته جان ز اندیشه فردای آذربایجان گشـته مغز آشفته از سـودای آذربایـجان گر شود آن سرزمین بازیچه غوغائیـان آتش و خون خیزد از غوغـای آذربایجـان (دیوان اشعار: 35) در شعر فوق فاعلاتن در رکن پایانی هر بیت تبدیل به فاعلان شده است که کشیدگی آخرین مصوت آن کاملا مناسب فریاد کردن و زنهار دادن است؛ به ویژه که این کشیدگی در قافیه فردای آذربایجان قرارگرفته و با تکرار خود نوعی فریادخواهی پیاپی و هشدار دادن شاعر را تداعی میکند.
صبحدمان که سرکشد شمع فلک ز منظره پرده زر بگسترد بر در و دشت یکسره طـره بیـد را زنـد بـا سـر مـوی خـود گــره بر در خوابگاه من چهره زند به پنجره (دیوان اشعار: 319) علاوه بر جوشش قریحه که برای هر حالتی شاعر به طور ناخودآگاه وزن مناسب آن حال را انتخاب میکند، به نظر میرسد پژمان در اوزان غیر رایج و ابتکاری تعمدی نیز داشته است و این امر از مقولهتفننهای کار شاعری او به حساب میآمده است.
تخیل در مجموع تنوع موسیقایی در دیوان پژمان بیش از دامنه تخیل اوست، اما این موسیقی در پیوند با صور خیال، گاه تصاویر بدیعی ایجاد کرده است و نشان میدهد پژمان تا چه حد متأثر از صورتهای طبیعی و نغمات و موزونیهای زنده طبیعت بوده است: ماه از خلال شاخ درختان دمیـد و ریخت در جــام عـاشقــان طبیعـت شـرابهــا بـا تـارهـای طـره سیمین خـویش دوخت اشجـــار را بـــه دامــن لــرزان آبهــا چـون جیـوه رهـا شـده بــر سطـح آینـــه در جسم زنده رود قرار و سکون نبود جز پیچ و تاب و لرزش و عزم و درنگ آب نقشی بـر آن صحیفه سیمابگـون نبود (دیوان اشعار: 388) تصاویر ابتکاری در مجموعه شعرهای پژمان بختیاری کم نیست.