چکیده:
نزدیک به 200 سال از آغاز نخستین کوششها برای تصحیح انتقادی-علمی شاهنامهء فردوسی میگذرد.در این مدت قدمهای بلندی برداشته شده و آثار ارزشمندی به زیور چاپ درآمده است،از جمله تصحیح داستان رستم و سهراب توسط شادروان مجتبی مینوی و به ویژه چاپ دوم آنکه حاوی مقابله با نسخهء تازه پیدای فلورانس است.البته راه به پایان نیامده و هنوز تا رسیدن به متنی مطمئن و کامل از شاهنامه فاصله بسیار است.نویسنده کوشیده است در ارتباط با تصحیح و توضیح داستان رستم و سهراب،قدمی کوچک بردارد و بخشی از نتایج مطالعات خود را در معرض نقد و نظر شاهنامهء شناسان زبان و ادب پارسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"در این صورت بیت بعد(ب 6)نیز جواب سؤال مقدر خواهد بود: به رفتن مگر بهتر آیدش جای چو آرام یابد به دیگر سرای یعنی اگر کسی بپرسد که دلیل توجه مردم به مرگ و پرسش ایشان از راز مرگ،چیست؟ پاسخ آن است که میخواهند بدانند پس از مرگ،وقتی به دیگر سرای ساکن میشوند، آیا جائی بهتر از جای دنیوی مییابند یا خیر؟ 2-ابیات دیگر؛در پایان داستان رستم و سهراب،ابیاتی وجود دارد که مؤید این تصحیح است.
البته نظر استاد در باب نسخ قدیم صحیح است لکن آنچه در باب مسلم بودن تغییر در نسخهء مورد استفاده چاپ مسکو،یعنی چاپ بروخیم فرمودهاند،معلوم نیست که بر چه مبنائی است!احتمالا به دلیل مغایرت آن با نسخ قدیم است،لکن این معنا برای همهء شاهنامه شناسان روشن است که اولا آنچه در دست داریم به معنای همه نسخ باقیمانده نیست و احتمال دارد که نسخ کهن دیگری که مؤید چاپ مسکو و درواقع بروخیم باشد،پیدا شود.
و البته این از خصوصیات سبکی شعر در عصر غزنوی است که گاه برای فاعل جمع،فعل مفرد آورده میشود(محجوب،ص 462-362)مانند: خورشها بیاراست خوالیگران یکی پاک خوان از در مهتران (فردوسی05/) خود و لشکر آمد به نزدیک شاه پر از خون بر و تیغ و رومی کلاه (شاهنامه751/) مردمان باستان اندر حدیث حسن و عدل هریکی از یوسف و نوشیروان زد داستان (قطران643/) سواران ترکان تنی هفت و هشت بر آن دشت نخجیرگه برگذشت (رستم و سهراب مینوی/ب 72) *** چو نامه بخوانی به روز و به شب مکن داستان را گشاده دو لب (ص 12،ب 623) قرینهء معنائی ایجاب میکند که واو میانی در«به روز و به شب»به معنای«یا»باشد."