چکیده:
همچنانکه تعریف و تفسیر فقر طی زمان در حال تغییر بوده و از «فقر درآمدی» صرف به
«فقر قابلیتی» و «محرومیت از تواناییهای اساسی» تحول یافته است، سیاستها و
روشهای مقابله با آن نیز در گذر زمان متحول شدهاند بهطوری که از راهبردهای «نشت
به پایین» نظریات کلاسیک رشد اقتصادی به مداخلات وسیع و متمرکز دولتها رسیده و در
اثر ناکارآمدی این سیاستها، در «حکمرانی خوب» و «مقتدر شدن» (Empowerment) فقرا
تبلور یافته و منشاء اثر شدهاند. بهطوری که مشارکت فقرا و درگیری مستقیم
اجتماعات فقیر در برنامههای کاهش فقر به ارکان جدی سیاستها و راهبردها در این
زمینه تبدیل گشتهاند.
مقاله فعلی با مرور سه ابتکار «رویکرد نیازهای اساسی توسعه»، «بسیج اجتماعی و
اعتبارات خرد» و «صندوقهای اجتماعی» در متون و تجربیات بینالمللی و با پیگیری این
ابتکارات در سطح کشوری، به مقایسه تحلیلی سه ابتکار میپردازد و در پایان آینده
این ابتکارات را در چگونگی پاسخگویی هر یک از آنها به چالشهای عمدتا تکرارپذیری
و پایداری میداند.
این مقاله از روشهای تحلیل ثانوی و تحلیل مقایسهای و بهطور ضمنی از تحلیل
راهبردی بهره گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"ابتکارات مورد نظر به قرار ذیل میباشند: الف) رویکرد نیازهای اساسی توسعه (BDN: Basic Development Needs) مشترک با WHO ب) رویکرد فقرزدایی از طریق بسیج اجتماعی و اعتبارات خرد، مشترک با UNDP ج) رویکرد صندوق توسعه محلی (LDF: Local Development Fund Project) مشترک با WB البته یادآور میشود که توجه به سه ابتکار فوق به این معنی نیست که تجربیات مطرح کشوری در حوزه برنامههای کاهش فقر اجتماعمدار تنها به سه مورد مذکور محدود میشود بلکه در این خصوص از گذشتههای دور به ویژه در سالهای اخیر سازمانهای دولتی و غیردولتی ابتکارات متعددی را تجربه کردهاند که پرداختن به همه آنها پژوهشهای مستقل و مجال دیگری را میطلبد.
سند ارزیابی پروژه ضمن تاکید بر رویکرد ظرفیتسازی شوراهای محلی به منظور بر عهده گرفتن فعالیت توسعهایی تقاضامدار اجتماع محلی، هدف عمومی پروژه را مساعدت به کاهش فقر و جوابگویی به نیازهای گروههای آسیبپذیر اجتماع از طریق انجام فعالیتهای ذیل تلقی میکند: ـ حمایت از توسعه اجتماع محلی به واسطه بهبود دسترسی به خدمات اساسی اجتماعی و اقتصادی (بهداشت، آموزش، محیط فیزیکی) و فرصتهای درآمدزایی (تا حد 75 درصد منابع پروژه)؛ ـ حمایت از گروههای آسیبپذیر هدف، بهویژه زنان، کودکان، جوانان وافراد معلول؛ ـ ایجاد نهادهای محلی و استانی، پایش و ارزیابی، آموزش و مدیریت پروژه (Ibid: 11)؛ بنابراین پروژه صندوق توسعه محلی علاوه بر هدفگذاری جغرافیایی، بر هدفگذاری اجتماعی نیز متکی است؛ این پروژه طی 5 سال به طور آزمایشی ابتدا در 34 منطقه روستایی و 9 سکونتگاه فقیر و غیررسمی شهری در استانهای منتخب اجرا میگردد و در صورت موفقیت و رضایت دولت ایران و بانک جهانی، قابل تکرار و گسترش خواهد بود."