خلاصة:
سیره حضرت علی علیهالسلام با توجه به آن شخصیت والای عرفانی، انسانی و دلیرانه سرشار از نکات آموزنده و پندآمیز بوده که میتواند سالها بعد نیز با الگوهای نوین علمی مقایسه و بهعنوان سرمشقهای برتر و سرآمد مورد بررسی قرار گیرد. سیره مدیریت ایشان در جنگ جمل از بعد مدیریت بحران سرشار از آموزههایی است که با متدلوژیهای مدیریت بحران هماهنگ بوده، با این ویژگی که علاوه بر بهرهبرداری از تمامی ظرفیتها و فنهای مدیریت بحران علمی، از ظرفیتهای اسلامی و قرآنی نیز بهرهبرداری حداکثری صورت پذیرفته است. این پژوهش بر اساس مطالعه ادبیات موضوع و با رویکرد توصیفی و با بهرهگیری از نظر خبرگان حوزه و دانشگاه صورت پذیرفته و رویکردهای مدیریت بحران عصر حاضر را مورد توجه و مقایسه قرار داده است و سیر عملی مدیریت بحران حضرت را در جنگ جمل معرفی میکند. در این مقاله با بهرهگیری از نگرش پویایی سیستم حلقههای پویایی مدیریت بحران در جنگ جمل شناسایی، و نظریه تعادلی در بحران جمل بررسی شده است. سیره عملی حضرت بر بهرهگیری کامل و حداکثری از استعداد و توانمندیهای دینی، فرهنگی و اجتماعی تاکید دارد و رویکردی یادگیرنده و آموزشی بهمنظور پیشگیری از بحرانهای آینده و بازسازی روانی، اجتماعی و زیرساختی را بهمنظور ارتقای سطح سلامت جامعه مد نظر قرار میدهد.
ملخص الجهاز:
این پژوهش بر اساس مطالعه ادبیات موضوع و با رویکرد توصیفی و با بهرهگیری از نظر خبرگان حوزه و دانشگاه صورت پذیرفته و رویکردهای مدیریت بحران عصر حاضر را مورد توجه و مقایسه قرار داده است و سیر عملی مدیریت بحران حضرت را در جنگ جمل معرفی میکند.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش چگونگی آغاز جنگ جمل: در حقیقت علت اصلی وقوع جنگ جمل، اختلاف طبقاتی مردم بود که پس از رحلت رسول خدا صلیالله علیه و آله، خلفای وقت آن را به وجود آورده بودند و چون خلافت علی علیهالسلام نهضتی انقلابی علیه روش گذشتگان و باز گردانیدن اوضاع به زمان پیغمبر اکرم صلیالله بود از این رو گروهی مانند طلحه و زبیر، که خود را در خلافت آن حضرت از نظر موقعیت اجتماعی مانند افراد عادی مشاهده کردند و منافع مادی خود را در خطر میدیدند، تصمیم به ایجاد فتنه و بحرانآفرینی گرفتند (دشتی، 1382؛ مهدوی دامغانی، 1379؛ شهیدی، 1377).
در جدول و نمودارهای ذیل سعی شده است نمونههایی از سیره مدیریت بحران امام علی(ع) در جنگ جمل و راهکارهای اجرایی توسط ایشان در مقابل رفتارهای ناکثین ارائه گردد (جدول 4).
در این پژوهش نشان داده شد که سیره عملی حضرت، تمامی مؤلفههای مدیریت بحران را در جنگ جمل مورد توجه قرار داده است.
سیره حضرت علی(ع) در بحران جنگ جمل و چگونگی رفتار، سازماندهی و بسیج نیروی انسانی و انجام دادن اقدامات مؤثر و بهنگام ایشان میتواند به عنوان الگویی منحصر به فرد برای مدیریت بحرانهای پیش رو مورد توجه قرار گیرد.