خلاصة:
در شعر فارسی علاوه بر بیکرانگی افق احساس و عاطفه، اقیانوسی از علوم و معارف گوناگون و تجربیات و اطلاعاتی موج میزند که نشان از پرباری ذهن و روح شاعران فرزانه ایران زمین دارد. دانش جغرافیا، همچون بسیاری از دانشهای دیگر، عرصه وسیع ادبیات را میدانی فراخ برای ظهور خود یافته است. از این رهگذر بسیاری از اطلاعات مربوط به سرزمینهای گوناگون آنچنان در بستر ادبیات جای گرفته که حتی با گذشت زمان و تغییر و تحول در گستره جغرافیایی و یا از بین رفتن بسیاری از آن جایها ، هنوز نام و نشان و ردپایی از آنها را میتوان در مضامین شعری و آفرینشهای ادبی شاعران یافت . البته کاربرد اعلام جغرافیایی و مضمونسازی با آنها ، در شعر شاعران هر دوره ای بگونه خاصی ، متفاوت و متمایز با دوره های دیگر است و اگر از دیدگاه سبک شناسی به این موضوع نگاه کنیم، میبینیم که شاعران در هر یک از سبکهای خراسانی ، عراقی و هندی تحت تاثیر محیط اجتماعی و فرهنگی خود ، به شکلهای متفاوتی ، با اعلام جغرافیایی تصویرآفرینی کرده اند .
در این پژوهش ، شگردهای بلاغی و مضمونسازیهای بدیعی که شاعران در دو سبک عراقی و هندی با استفاده از اعلام جغرافیایی پدید آورده اند، مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به ویژگیهای سبکی هر یک از دوره ها به لحاظ بکارگیری اعلام جغرافیایی و مقایسه آنها، به بیان شباهتها و تفاوتهای موجود در میان این دو سبک پرداخته شده و صنایع ادبی بکار رفته در هر سبک بسامدیابی شده است .
ملخص الجهاز:
در این پژوهش ، شگردهای بلاغی و مضمونسازیهای بـدیعی کـه شـاعران در دو سـبک عراقی و هندی با استفاده از اعلام جغرافیایی پدید آورده اند، مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به ویژگیهای سبکی هـر یـک از دوره هـا بـه لحـاظ بکـارگیری اعـلام جغرافیـایی و مقایسة آنها، به بیان شباهتها و تفاوتهای موجود در میـان ایـن دو سـبک پرداختـه شـده و صنایع ادبی بکار رفته در هر سبک بسامدیابی شده است .
در این پژوهش با توجه به اوج تصویرآفرینی در دو سبک عراقی و هندی ، بعنوان نمونـه تعداد یکسانی از ابیات شعرای مشهور هر یک از این دو سبک که در آنها با استفاده از اعلام جغرافیایی تصویرسازی شده ، انتخاب گردیده و ازآنجـایی کـه «سـبک ، همیشـه از طریـق مقایسه قابل ادراک است » (صور خیال در شعر فارسی ، شفیعی کدکنی : ص ٣٧) با استفاده از روش مقایسه و تجزیه و تحلیل داده ها ، ویژگیهای هر دو سبک از نظر کم و کیف کاربرد اعلام جغرافیـایی در مضمونسازی و آفـرینش صـور خیـال مـورد بررسـی قـرار گرفتـه و نتـایج در جـداول و نمودارهایی نشان داده شده است و همچنین با توجه به اهمیت نقش «فرکانس » یا بسـامد در ایجاد مختصات سبکی ، از نظر بسامدی نیز به کاربرد انواع آرایـه هـای ادبـی در ایـن دو سبک توجه شده است .