خلاصة:
از جمله شاعرانی که علی رغم خلاقیتها و ذوق شعریش، از پیشینیان خود متاثر بوده و نیم نگاهی نیز به معاصران خود داشته است، میرزا قاسم، فرزند میرزا محسن تبریزی، معروف به زاهد از سخنوران و شاعران نیمه دوم سده یازدهم هجری میباشد(تولد تقریبی 1046ﻫ.. ق) که در عهد شاه سلیمان صفوی در اصفهان میزیست. نسخه خطّی کلّیّات دیوان او شامل غرلیات، قصاید، رباعیات، مثنوی سفینه النجات و منشآت میباشد. وی شیعه اثنی عشری است که ارادت خود را به چهارده معصوم،خصوصا مولا علی(ع)در جای جای اشعــارش بیان کرده است. غزلهای سراسر احساس، قصاید قوی، مادّه تاریخها، مثنوی زیبا و نثر شیوای وی, بیانگر ذوق ادبی اوست.
نگارنده در این کوتاه سخن بر آنست تا با استفاده از چهار نسخه خطّی دیوان زاهد تبریزی، ضمن معرّفی آثار وی سبک شعر این شاعر را بررسی کند.
ملخص الجهاز:
بررسی ویژگیهای سبکی نسخ خطی دیوان زاهدتبریزی (ص ٣٤٣- ٣٢٣) 1 فراست عسکری تاریخ دریافت مقاله : ٩٢/٤/١٥ تاریخ پذیرش قطعی : ٩٢/٨/٤ چکیده از جمله شاعرانی که علی رغم خلاقیتها و ذوق شعریش ، از پیشینیان خود متأثر بوده و نـیم نگاهی نیز به معاصران خود داشته است ، میرزا قاسم ، فرزند میرزا محسن تبریزی ، معروف به زاهد از سخنوران و شاعران نیمة دوم سدة یازدهم هجری میباشد(تولد تقریبی ١٠٤٦ه..
نسخة کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران ، به شمارة ٤٦٢٣ به نام زاهد تبریزی در دویست و یک برگ (با احتساب دو برگ جلد و دو برگ سفید در ابتدا و یک برگ سـفید درانتهـا) در اندازة ١٢×١٨ شامل کلیة آثار نظم و نثر شاعر از قصیده ، غزل ، رباعی ، مـاده تـاریخ ، قطعـه ، مثنوی و منش̂Hت ، کتابت قرن دوزادهم ، کاتب نامعلوم ، به خط شکسته .
مـــرا اینقـــدر وقـــت هرگـــز نبـــود کــه چشــمی بــه راحــت تــوانم گشــود ز اشــــعار مــــردم شــــوم مســــتفید ز خمهــــای معنــــی بنوشــــم نبیــــد شــرابی کــه از دل مــرا جــوش کــرد صــراحی زبــان و قــدح گــوش کـــرد ازین بـاده هـر کـس کـه جـامی کشـید چنــان مســت آمــد کــه خــود را ندیــد (دیوان زاهدتبریزی ،سفینة النجات :برگرفته از بیت ١٠٠٧ تا ١٠٢٢) لیکن استفاده های فراوان وی از نام و اشعار دیگران گویای آنست که سـخن پیشـنیان را خوانده و تا حد زیادی از آنان آگاه بوده است ، بعنوان مثال چند مورد را متذکر میشویم : ارادت زاهد به حضرت حافظ ، چون دیگر شاعران غزلسرای سبک هنـدی آشـکار اسـت .