خلاصة:
خاقانی یکی از بزرگترین شاعران قصیده سرای صاحب سبک شمرده میشود. توجه ویژه او به صورت و فرم به اندازه ای است که او را در ردیف دو سه شاعر بزرگ فرمالیست شعر فارسی جای میدهد. ویژگیهای سبک شخصی او هریک به نوعی در ارتباط با صورت و فرم است. تصویرگری با شکل حروف و واژه ها یکی از ویژگیهای سبک فردی اوست که میتوان آنرا نوعی شعر تصویری هم دانست و پیشینه شعر تصویری دوران معاصر را در اشعار خاقانی جست و یافت. بنابراین دیدگاه، شعر تصویری گونه ایست که در آن شاعر ¬با تغییر در شکل نوشتاری شعر (گونه معاصر آن) و توجه به صورت و شکل واج و واژه و تصویرگری با آن (گونه موجود در شعر خاقانی)، ضمن ابداع و نوآوری در ساختار نگارشی، به تجسیم تصویر و دریافت بهتر منظور¬ و موضوع نظر دارد. شعر تصویری، بدون درنظر داشتن شکل ساختاری و نوشتاری آن ¬قابل فهم میباشد، اما دریافت مقصود شاعر با توجه به این ساختار و فرم کاملتر و تمامتر است.
درین مقاله ضمن اشاره ای گذرا به شعر تصویری و انواع آن و مقایسه با شعر دیداری، نمونه هایی از گونه دوم شعر تصویری (توجه به صورت و شکل واج ،واژه و تصویرگری با آن) از قصاید خاقانی، بعنوان یکی از ویژگیهای سبک فردی وی، ارائه میشود.
ملخص الجهاز:
درین مقاله ضمن اشاره ای گذرا به شعر تصویری و انواع آن و مقایسه بـا شـعر دیـداری ، نمونه هایی از گونة دوم شعر تصویری (توجه به صورت و شکل واج ،واژه و تصویرگری با آن ) از قصاید خاقانی ، بعنوان یکی از ویژگیهای سبک فردی وی ، ارائه میشود.
با توجه به آنچه گفته شد، نتیجه میشود که منظور خاقانی از «نون مربع » تصویری به شکل زیر است : (رجوع شود به تصویر صفحه) که شبیه این است که دو نفر در کجاوه ای نشسته باشند و نیز شکل « ت» ای است که برعکس نوشته شده باشد و نقطه های آن سر دو نفری است که در کجاوه هستند.
خاقانی از حرف عشق به شکل زیر دروازه را اراده کرده است : (رجوع شود به تصویر صفحه) تصویر ٩ در تصویر شماره ٩ مشاهده میشود که شکل ظاهری سه حرف عشـق شـبیه بـه دروازه است .
تصویر شماره ١٠ مؤید این مطلب است که درآن تصویر حـروف «عشـق » بـر تصـویر دروازه ای قدیمی نگاشته شده است : (رجوع شود به تصویر صفحه) تصویر ١٠ شاید این تحلیل ذوقی بنظر آید، اما دقت و توجه خاقانی به شکل کتابت لغات و حـروف و تطبیق آنها بر اشیا و اجسام میتواند مؤید ایـن دیـدگاه و تحلیـل باشـد، ضـمن اینکـه در مصراع دوم همین بیت نیز این تجسیم و تصویر دیده میشـود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) تصویرشمارة ١٧ در تصویرشمارة ١٧ ، شکل چهار مدل تاج آورده شده است که میتواند با آنچه خاقانی از شکل ظاهری «س » و دندانه های تیزآن اراده کرده است ، شباهت داشته باشد.