خلاصة:
مسأله عینیت و غیریت حق با خلق از مهمترین مسائل علم عرفان اسلامی است. عباراتی در آثار عرفا وجود دارد که ظاهرش این است که خداوند عین اشیاء است. این مسأله از سوی منتقدان مورد اشکال جدی قرار گرفته است. این پژوهش، کوشش کرده مسأله عینیت و غیریت حق با خلق از منظر عرفان اسلامی را در چهار تحلیل تبیین کند.
مقاله حاضر بیان میکند که مقصود عرفا از عینیت حق با خلق، عینیت مطلق و اتحاد ذات اقدس خداوند با خلق و مخلوقات نیست و مراد عرفا از عینیت این نیست که هویت حق، تنها همین ممکنات است و چیزی در ورای آنها نیست. همچنین این مقاله، روشن کرده که عرفا نمیخواهند ممکنات را به مقام ذات واجب الوجود ارتقا دهند بلکه مراد عرفا از عینیت، عینیت اصطلاحی عرفانی است نه عینیت عرفی و عینیت فلسفی.
پژوهش حاضر، معنای عینیت حق و خلق را در مرتبه ظهور و نه در ذات دانسته و بر اساس آن، اشکالات منتقدان را تحلیل و نقد کرده است.
ملخص الجهاز:
عرفان اسلامی، جهان مالایی، طریقههای تصوف، ادیان بومی و هندی، گسترش اسلام پیشگفتار جهان مالایی یا مجمعالجزایر «ملایو» ، مالاییتبارها را که اغلب آنها مسلماناند و در کشورهای برونئی کنونی، اندونزی ، مالزی ، سنگاپور ، تایلند جنوبی و فیلیپین زندگی میکنند، در خود جای داده است.
اگرچه اسلام را فاتحان عرب و ترک در خاورمیانه، شبه قارة هند و دیگر نقاط جهان گسترش دادند اما در جنوب شرقی آسیا، صوفیان و بازرگانان این دین را تبلیغ و ترویج کردند.
اما در یک جمعبندی کلی باید گفت که نمیتوان تنها یک عامل را در گسترش اسلام در این منطقه مؤثر دانست بلکه مجموعهای از علل و عوامل در این فرآیند دخیل بوده است و از آن جمله نقش بازرگانان مسلمان و صوفیان، تشکیل حلقههای استاد و شاگردی و تأسیس مدارس و مراکز آموزشی را میتوان از عوامل مهم به شمار آورد.
در این مجال به معرفی برخی از مهمترین جریانهای عرفانی و طرائق تصوف و نقش آنها در گسترش اسلام در جهان مالایی میپردازیم: ولی سونگو صوفیانی که بیش از دیگر صوفیان مالایی، اسلام را در جاوه با تساهل و مدارا و سازگار با فرهنگ بومی گسترش دادند، ولی سونگو یا نه ولی جاوی بودند.
او برای تبلیغ اسلام در میان مردمی که هنوز به باورهای بومی خود دلبستگی داشتند، از از فرهنگ و هنر به وسیلة ابزارهای بومی نظیر وایانگ (نمایش سایهها به وسیلة صورتکهای چوبی یا چرمی) و داستانهای مرسوم بین مردم (به صورت اسلامی شده) استفاده میکرد و نقل است که در استفاده از این ابزار بسیار مهارت داشت.