خلاصة:
الیناسیون یا ازخودبیگانگی از مفاهیم مهم فلسفی و اجتماعی از هگل به بعد بوده که در دوران اخیر تا حدودی از اقبال و توجه بدین مفهوم کاسته شده بود. کتاب ازخودبیگانگی «راهل یگی» با بازخوانی این مفهوم بر اساس رویکردی فلسفی و اجتماعی، سابقه ازخودبیگانگی را تا اندیشه روسو به عقب برده و با نقد رویکرد ذاتگرایانه وی و دیگران، بر آن است که ازخودبیگانگی را باید در متن روابط انضمامی و اجتماعی بررسی نمود. در این دیدگاه، الیناسیون زمانی پدیدار میشود که نوع رابطه آدمی با دیگران از جمله در نقشهایی که بر عهده گرفته، مختل شده و به تعبیر وی در «رابطه بیرابطهگی» قرار گیرد. یگی بر آن است که انسان ماهیت و ذاتی مجزا و مستقل از جامعه و روابط و نقشهای آن ندارد که بتواند در حکم معیاری برای ارزیابی وضعیت ازخودبیگانگی انسان به کار گرفته شود. از این رو با آنکه نقشهای اجتماعی و روابط جمعی گاه موجب ازخودبیگانگی انسان میشود، در عین حال همین تعاملات اجتماعی ارائهگر ظرفیتها و امکاناتی برای رهایی آدمی نیز هست و لذا رهایی از الیناسیون را نباید جایی بیرون و خارج از جامعه و روابط آن جستجو نمود.
Alienation has been one of the most important philosophical and social concepts since Hegel’s time, which has been somewhat diminished in recent times. Based on a philosophical and social approach, Rahel Jaeggi in her book takes back the history of alienation to Rousseau’s thought and criticizes his and others’ essentialist approach, arguing that alienation should be surveyed in the context of concrete social relations. In this view, alienation appears when the human relationship with others, including the roles who have taken on, are disrupted, or as Jaeggi stated, they are placed in the “Relation of Relationlessness”. It is clear that man does not have a separate and independent nature from society and its relations and roles until that can be used as a criterion for evaluating the situation of human alienation. Therefore, although social roles and collective relations sometimes lead to human alienation, at the same time, social interactions offer capacities and possibilities for human liberation, and therefore escapement from alienation should not be sought outside the society and its relations.
ملخص الجهاز:
وی که سابقۀ این مفهوم را تا اندیشۀ ژان ژاک روسو نیز بهعقب میبرد، بر آن است که جامعه و مناسبات آن ازسویی زمینهساز ازخودبیگانگی را پدیدار میسازد که یگی در این خصوص با بسیاری از اندیشههای پیش از خود موافقت دارد، اما همزمان وی تأکید دارد که انسان ذاتی جدا از اجتماع ندارد که براساس آن بتوان به خویشتنی اصیل برای وی حکم کرد.
بااینحال، برخی موارد شکلی و صوری در اثر وجود دارد که شاید توجه بدانها بر غنای آن بیفزاید که به مواردی از آنها اشاره میشود، با این توضیح که البته همۀ آنها لزوماً جزو ایرادات بهشمار نمیآیند، بلکه برخی از آنها درحکم پیشنهادهایی برای فهم بهتر و امکان ارتباط بیشتر با متن قابلطرحاند؛ بهویژه که در متونی از این دست که دارای واژگان مفهومی و اندیشههای مختلف است ممکن است حتی بین متخصصان همان حوزه نیز امکان نیل به اجماع کامل وجود نداشته باشد: ـ عنوان اثر تنها عبارت «ازخودبیگانگی» (alienation) را در خود دارد و عبارت توضیحی «جهتگیریهای جدید در نظریۀ انتقادی» (new directions in critical theory) درواقع عبارتی است ناظر به یکسری آثار و متونی که با محوریت نظریۀ انتقادی و با هدف نگاهی نو و جدید به حوزههای مختلف این نظریه تدوین شده و ویراستار کل آنها نیز امی آلن (Amy Allen) است و اثر حاضر نیز یکی از کتب آن مجموعه بهشمار میرود (Jaeggi 2014: ii).