خلاصة:
زمینه و هدف: فرخی سیستانی یکی از شاعران برجسته و توانمند سبک خراسانی و از قصیدهپردازان بزرگ ادب فارسی است که از دیرباز اشعار او به داشتن صفت سهل و ممتنع مشهور بوده است. دیوان وی شامل قصیده، ترجیعبند، قطعه، غزل و رباعیات است که نود و دو درصد آن را قصاید تشکیل میدهد. در این نوشتار به بررسی سبکشناسی دیوان شاعر در دو سطح زبانی و ادبی پرداخته شده است. هدف اصلی این مقاله بررسی و تبیین ویژگیهای اشعار فرخی در دو سطح موردنظر بوده است.
روش مطالعه: این پژوهش به شیوۀ توصیفی تحلیلی انجام شده است.
یافته ها: اشعار فرخی سیستانی در ده بحر مختلف عروضی سروده شده و پنج درصد از قافیههای اشعار او را قوافی فعلی تشکیل داده و چهارده قصیدۀ مردف در دیوان او وجود دارد. همینطور بهرهگیری از آرایههای بدیع لفظی بخصوص انواع گوناگون جناس، افعال و واژگان کهن فارسی، لغات و واژگان عربی و ترکیبسازی از جمله ویژگیهای زبانی فرخی بشمار میآید.
نتیجه گیری: در سطح ادبی، شاعر تشبیهات مختلف را در اشعار خود بطور گسترده بکار برده که بیشترین آنها را تشبیهات حسی به حسی تشکیل میدهد. پس از آن انواع استعاره موردتوجه فرخی بوده و بعد از آن نیز کنایه و مجاز به ترتیب در کانون توجه شاعر بوده است. انواع صنایع بدیع معنوی نیز در کلام فرخی بکار گرفته شده است که بیشترین فراوانی را آرایۀ تضاد و کمترین را آرایه تضمین تشکیل میدهد.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Farrokhi Sistani is one of the prominent and capable poets of Khorasani style and one of the great composers of Persian literature, whose poems have long been known for their easy and restrained character. His divan includes ode, preference, piece, lyric and quatrain, of which ninety-two percent are owed. This article examines the stylistics of the poet's divan at both linguistic and literary levels. The main purpose of this article was to study and explain the characteristics of Farokhi poems at two levels.
METHODOLOGY: This research was conducted in a descriptive-analytical manner.
FINDINGS: Farrokhi Sistani's poems have been composed in ten different seas of prosody and five percent of the rhymes of his poems are current rhymes and there are fourteen verses of Morddaf in his divan. Also, the use of novel word arrays, especially various types of puns, ancient Persian verbs and words, Arabic words and phrases, and composition are among Farrokhi's linguistic features.
CONCLUSION: At the literary level, the poet has widely used various similes in his poems, most of which are sensory to sensory similes. After that, Farokhi was considered as a type of metaphor, and after that, irony and permission were in the center of the poet's attention, respectively. A variety of innovative spiritual industries have also been used in Farrokhi's speech, with the highest frequency being the array of contradictions and the lowest being the array of guarantees.
ملخص الجهاز:
حسيني رازاني (١٣٩٠) در مقالۀ «قافيه بلاغي با تکيه بر قصايد رودکي، عنصري، فرخي و منوچهري» به بررسي جنبه هاي موسيقيايي و نوآوريهاي قافيه در اشعار اين شعرا پرداخته و نتيجه گرفته است قافيۀ بلاغي موسيقي شعر را تنظيم و کنترل ميکند و از طرفي در آفرينش صنايع ادبي نقش مؤثري دارد.
اويسي کهخا و همکاران (١٣٩٤) در مقالۀ «تکرار و ارزشهاي بلاغي آن در شعر فرخي سيستاني» به انواع تکرار حروف و شگردهاي مختلف تکرار واژه ها از منظر ارزش موسيقايي و بلاغي پرداخته و نتيجه گرفته اند انواع تکرارها به شيوه هاي مختلف ، شعر فرخي را سرشار از خوشه هاي موسيقيايي اصوات کرده که سبب افزايش غناي موسيقي کلام او شده و ازلحاظ بلاغي نيز انواع تکرار متناسب با مضمون شعر در خدمت انتقال معنا و مفهوم شعر و گاه القاي احساس شاعر بوده است .
باراني (١٣٨٢) در مقالۀ «موسيقي شعر فرخي سيستاني» عمدتاً بر تحليل اوزان عروضي اشعار فرخي تمرکز کرده و ضمن اشاره به برخي جلوه هاي تکرار در ديوان شاعر نتيجه گرفته است که پرکاربردترين وزن عروضي بحر رمل بوده و تنها دو بحر نامطبوع در ميان اشعار او وجود دارد که گويا آنها را براي انجام وظيفه و رفع تکليف سروده است .
در سطح ادبي، انواع تشبيهات در اشعار فرخي بکار گرفته شده است و بيشترين فراواني را تشبيهات حسي به حسي و مقيد به مقيد و مرسل و مجمل تشکيل ميدهد.
by Mohammad Dabirsiyaghi, fourth edition, Tehran: Zavvar.
Images of Imagination in Persian Poetry, Fourth Edition, Tehran: Agah, p.