خلاصة:
حقوق شهروندی محصول دموکراسی در دوران جدید و به رسمیت شناختن حق حاکمیت یکایک انســانها برای مشارکت در تعیین سرنوشت سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی خویش است . این در حالی است که بر اساس آموزه های اسلامی ، مشارکت مردم جزء دکترین و اندیشه های بنیادین حکومت اسلامی به شمار می رود. بنابراین دولتهای اسلامی باید ساز و کار تحقق حقوق شهروندی را طراحی کنند. مسئله پژوهش این است که چه عواملی در ایجاد و شکل گیری مدل و الگوی حقوق شهروندی در اسلام و غرب نقش دارد و یا موثر است . برای استخراج این عوامل با بررسی تفاوت در مصادیق حقوق شهروندی به مقایسه ریشــه و منشاء تفاوت های حقوق بشر و شهروندی در منابع اسلام و مکاتب غرب اقدام گردید. تحلیل داده ها به روش مقایســه ای مورد بررسی قرار گرفته و گردآوری داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای و اینترنت صورت گرفته است
ملخص الجهاز:
بنابراين در اين پژوهش سعي شده است به دو پرسش زير پاسخ داده شود: ١- مشارکت شــهروندان در غرب و اسلام در شکل گيري الگوي حقوق شهروندي چه جايگاهي دارد؟ ٢- الگوهاي حقوق شهروندي در اسلام و غرب از کدام ويژگيها برخوردار هستند؟ گفتار اول : مباني نظري و پيشينه پژوهش شــهروند برگردان فارسي کلمه سيتيزن (citizen) و چنين تعريف شده است : «شهروند کســي است که به واسطه تولد يا اعطاي قانوني شــهروندي به وي ، عضو يک کشور يا 39 جامعه سياســي اســت و داراي علقه و وفاداري به آن جامعه سياسي مي باشد و مستحق برخورداري از تمام حقوق مدني و حمايت هاي قانوني مي باشد» (بريان ، ١٩٩٩، ص ١٤).
از آنجا که مقررات اجتماعي اسلام نمي تواند بدون فلســفه و حکمت قابل فهم براي مردم باشــد و بر طبق اصل ١٧٧ قانون اساســي ، محتواي اصول مربوط به اســلامي بودن نظام و ابتناي کليه قوانين و مقررات بر اساس موازين اسلامي و پايه هاي ايماني و اهداف جمهوري اسلامي ايران و جمهوري بودن حکومت و ولايت امر و امامت امت و نيز اداره امور کشور با اتکاء به آراء عمومي و دين و مذهب رسمي ايران تغيير ناپذير است ، تحت هيچ شرايطي نمي توان آنها را تغيير داد.
(هاشمي ، ١٣٩٣، ص ١٠٣) در دين مبين اسلام ، قرآن به عنوان منشاء لايزال روش حکومتي در تاريخ اسلام از صدر تاکنــون و نهج البلاغه به مثابه آيينه تمام نماي روش حکومتي حضرت علي ع ، دو منبع معتبر و حياتي براي شــناخت ديدگاه اسلام نســبت به الگوي حقوق شهروندي در اين قسمت مورد استفاده قرار گرفته است .