خلاصة:
تمدن بهترین نمود حیات اجتماعی مطلوب بشری است. در این میان ساخت یک تمدن بر اساس ایدئولوژی دین محور و توحید گرا، خواسته فکری و برنامه عملی تمدن خواهان اسلامی است. پاسخ قرآن به مطلوبیت تمدن دینی و لزوم برپایی آن، نقش حیاتی ای در استحکام بنیادهای عقیدتی نظریه تمدن دین محور دارد.بنابراین مساله فهم رویکردهای تمدنی قرآن کریم بر ایجاد یک تمدن توحید محور است پژوهش حاضر با هدف فهم دلالتهای قرآن کریم بر صحه گذاری بایستگی ایجاد تمدنی دینی، با سه گزاره زمانی ِگذشته،حال و آینده -در نگاه قرآن- شکل گرفته است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی اقدام به بررسی و فهم دلایل قرآنیِ مطلوبیت تمدن توحیدی نموده است. پاسخ این پرسش از قرآن، در توجه به وضعیت پیشینی و گذشته، بیانگر حالت پشتوانه ای بوده و در وضعیت حال، تشویق به پیشرفت بسوی وضعیت تمدنی و در نگاه به وضعیت پسینی و آینده نگر، ترسیمِ افقِ تمدنی فراگیر و بی همتا را رخ می نمایاند. به عبارت واضح تر پاسخ قرآن به تمدن پژوهان عصر حاضv؛نخست آنکه در نگاه به پشت سر، ارائه داده های است که می تواند یک پشتوانه تجربی از شکل گیری تمدنهای توحیدی باشد و دوم در بستر فعلی اجتماع آنکه پیوسته جامعه اسلامی را تشویق به ارتقاء به گزاره ها و مولفه های تمدن ساز می نماید و سوم در حالت پیش رو، آینده ایی تمدنی را برای مسلمانان در سرتاسر دنیا ترسیم می کند و آنان را به دستیابی به این آرمان و نوید بزرگ، امیدوار و مصمم می سازد.
Civilization is the best manifestation of desirable human social life. Meanwhile, building a civilization based on religious and monotheistic ideology is the intellectual desire and practical program of Islamic civilization. The Qur’an’s response to the desirability of religious civilization and the need to establish it plays a vital role in strengthening the ideological foundations of the religion-oriented civilization theory. Therefore, the problem is to understand the civilizational approaches of the Holy Quran on creating a monotheistic civilization. The present research is designed with the aim of understanding the implications of the Holy Quran on the confirmation of the need to create a religious civilization, with three time statements: past, present and future - in the eyes of the Quran. This article has investigated and understood the Qur’anic reasons for the desirability of monotheistic civilization with a descriptive and analytical method. The answer to this question from the Qur’an, considering the past situation, indicates a supportive state, and in the present situation, encourages progress towards a civilizational state, and looking at the future state, it shows the drawing of a comprehensive and unparalleled civilizational horizon. In more clear terms, the Quran’s response to the civilization of contemporary scholars; First, in looking back, it is to present data that can be an empirical support for the formation of monotheistic civilizations and second, in the current context of the society, it continuously encourages the Islamic society to upgrade to the propositions and components of civilization and third, in the upcoming state, it outlines the future of civilization for Muslims all over the world and makes them hopeful and determined to achieve this great ideal and promise.
ملخص الجهاز:
به عبارت واضحتر پاسخ قرآن به تمدن پژوهان عصر حاضر؛ نخست آنکه در نگاه به پشت سر، ارائه دادههای است که میتواند یک پشتوانه تجربی از شکلگیری تمدنهای توحیدی باشد و دوم در بستر فعلی اجتماع آنکه پیوسته جامعه اسلامی را تشویق به ارتقاء به گزارهها و مؤلفههای تمدن ساز مینماید و سوم در حالت پیش رو، آینده ایی تمدنی را برای مسلمانان در سرتاسر دنیا ترسیم میکند و آنان را به دستیابی به این آرمان و نوید بزرگ، امیدوار و مصمم میسازد.
بنابراین مسئله پژوهش حاضر فهم و بررسی رویکردها و دلالتهای تمدنی موجود در قرآن کریم بهعنوان محور و مآخذ فکری نظریه تمدن نوین اسلامی در بستر فرایند محور زمانی (گذشته، حال، آینده) است بدین نحو که دریابد قرآن کریم در وضعیت گذشته امّتها چه دلالتهایی در تقویت تشکیل جامعه تمدنی توحیدی داراست برای هماکنون جامعه اسلامی چه نسخههای تمدنی ارائه میدهد و دیگر آنکه برای آینده چنین اجتماعی چه برنامه و افق آیندهنگرانهای دارد که بتوان از آن بهعنوان یک آرمان بزرگ یادکرد که بهنوعی میتواند مبانی دینی تمدن نوین اسلامی را شکل دهد.
(سعیدیروشن، ۱۳۹۳: 66) چارچوب مفهومی پیش فرض بحث آن است که دین و آموزههای دینی و گزارههای آن در پیریزی، شکلگیری و جهتدهی یک تمدن اثرگذار است ازاینرو دنبال چهارچوبی میباشیم که بتوان امکان فهم دلالتهای قرآنی در این باره کشف نمود در بحث قرآن کریم نیز وقتی از این اثرگذاری بحث میشود یک تجربه پیشینی وجود دارد و آن تجربه شکلگیری تمدن اسلامی در قرنهای گذشته مسلمانان است و یک نگاه به آینده وجود دارد که میتواند مبنای امید صادق و نویدبخش شکلگیری تمدنی بس والاتر و عظیم باشد.