خلاصة:
اسب در بین اقوام هندواروپایی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. به گونه ای که بسیاری از جنبه های زندگی هندواروپاییان وابسته به این حیوان بود. به همین خاطر اسطوره های زیادی درباره ی اسب به وجود آمد. اصل و نژاد اسب را به خورشید و باد و آب نسبت دادند. به عنوان گرامیترین هدیه برای خدایان قربانی اش می کردند. ویژگی های زیادی برایش قایل شدند. از آن جمله قوه ی بینایی، درمان بخشی و برکت بخشی. ایزدان نیز با افتخار تمام سوار بر اسب جلوه می کردند. یا حتی خود به شکل اسب در می آمدند. برخی اسطوره ها و روایات درباره ی اسب سیاه نیز رواج یافته است. عده ای آن را بدشگون می دانند. اما نشانه های زیادی از خوش یمنی اسب سیاه وجود دارد. برخی از باره های نامدار مانند بهزاد و شبدیز سیاه رنگ بودند.
ملخص الجهاز:
"در شاهنامه از زال میپرسند دو اسب یکی سپید و دیگری سیاه کهبیهوده درصدد رسیدن به یکدیگرند،کدامند؟ {Sدگر موبدی گفت که ای سرفراز#دو اسپ گرانمایهی تیز تاز#یکی ز آن به کردار دریای قار#یکی چون بلور سپید آبدار#بجنبند و هردو شتابندهاند#همان یکدیگر را نیابندهاندS}(شاهنامه،1:166،بیت:1422-1424) &%01631RIMG016G% زال پاسخ میدهد همان روز و شب است: {Sکنون آنکه گفتی ز کار دو اسپ#فروزان به کردار آذرگشسپ#سپید و سیاهست هردو زمان#پس یکدیگر تیز هردو دوان#شب و روز باشد که می بگذرد#دم چرخی بر ما همی بشمردS}(همان:167،بیت 1447-1449) در بیتی الحاقی بر برخی نسخ و چاپهای شاهنامه اسب سهراب نیز نشانی ازخورشید دارد.
در اوستا تقریبا شبیه به همین صفاتبرای اسب خوب ذکر شده است،یعنی«تیز و چابک مانند باد،ستبرشانه،رنگ سفیدیکدست،گوش زرین،چشم زرین(اسبان جم)،لگام زرنشان،شجاع،تکاور،روشن،درخشان،پاک،هوشیار و بیسایه،مینوی،با سمهای شاخین زرکوب،نعل و سمزرین و سیمین یا آهنین،سم پهن(اسب مهر)،ارتباط با خورشید تیزاسب،با افسار ولگام زرین و سیمین»و طبق متون پهلوی اسب خوب آن است که«اسب نر سپید،زردگوش،درخشان موی،سپید چشم،قوهی بینایی بسیار،آهنین سم،فرهیخته(آموزش دیده)(مینوی خرد،پرسش 3،بند 86)14،اصیل،تیزرو»باشد.
طبق تیشتر یشت(یشت هشتم،بند21)این ایزد آباه در ده شب آخر ترکیباسب سفید زیبایی گرفته با گوشهای زرین و لگام زرنشان به سوی اقیانوس و روکشیا فراخکرد میشتابد و آبها را جاری میکند و دیو خشکی اپوش نیز به شکل اسبمهیب سیاه با گوش و یال و دم بیمو به مقابلهی او آید تا مانع برکتبخشی او شود.
-7-بهرام ایزد بهرام در کالبد سوم خود به شکل اسب سفید زیبایی با گوشهای زرد ولگام زرین(که در روی پیشانی او امه ama) :نیرو،توان)خوب ساخته شده و خوبرسته هویدا بود)،ظاهر میشود(یشت 14،بند3)و از این جهت با تیشتر مشترکاست."