خلاصة:
در این مقاله الگوی بهینه مصرف عایدات نفت و گاز معرفی شده و براساس نتایج به دست آمده از الگو میزان پسانداز و مصرف عایدات نفت و گاز کشور در افق زمانی 0931-6831 پیشبینی گردد.در پایان مقاله براساس یافتههای تحقیق،الگوی ایجاد صندوق درآمدهای نفت و گاز پیشنهاد شده است.
الگوی موردنظر براساس حد اکثرسازی مقید تابع مطلوبیت بین دورهای مصرفکننده قرار دارد.به موجب این الگو تنها مصرف سود حاصل از ثروت نفتی در درازمدت مجاز است و در پایان دوره بهرهبرداری از ثروت نفت و گاز،ثروت سرانه آحاد مردم با توجه به رشد جمعیت به میزان ثروت سرانه مردم از محل منابع طبیعی نفت و گاز در آغاز دوره خواهد بود.
برای نشان دادن ضرورت تشکیل صندوق درآمد نفت و گاز ابتدا به پیامدهای منفی اقتصاد نفتی تحت عنوان رانتجویی،بیماری هلندی و آثار زیانبار شوکهای نفتی بر اقتصاد اشاره شده است،سپس تجارب شکستخورده ایران در زمینه حل معضلات اقتصادی کشور از طریق تزریق بیحساب عایدات نفتی در دو مقطع زمانی برنامه پنجم عمرانی قبل از انقلاب(6531-2531)و دوره(6831-4831)اجمالا مورد بررسی قرار گرفته است.
در مقاله نشان داده شده است که ایجاد حساب ذخیره ارزی در برنامه سوم و تمدید مأموریت آن در برنامه چهارم گرچه گام مهمی در راستای مقابله با آثار زیانبار شوکهای نفتی و تسطیح عایدات نفت و گاز در طول زمان به حساب میآید،اما اهداف آن متفاوت از صندوق درآمدهای نفت و گاز بوده است.
در مقاله بر این نکته تاکید شده است که دولتها و مجالس قانونگذاری در جهت تأمین نیازها و خواستههای بیپایان مردم همواره تلاش دارند بخش بزرگتری از درآمدهای نفتی را از طریق بودجه دولت به مصرف برسانند.به همین سبب به رغم پیشبینی سقف برداشت دولت از عایدات نفتی در برنامههای سوم و چهارم دولت و مجلس به قواعد رفتاری که بر سر آن به توافق رسیدهاند وفادار نبودهاند.
با توجه به یافته فوق در پایان پیشنهاد شده است مقام رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام که دارای افق دید بلندمدت در جهت حفظ مصالح نظام میباشند،از تشکیل صندوق درآمدهای نفت و گاز حمایت کنند و پشتیبانی معنوی لازم را از آن به عمل آورند.باشد که دولتها و مجالس قانونگذاری به قوانینی که در این زمینه وضع خواهد شد تمکین نمایند.
ملخص الجهاز:
"به موجب این الگو تنها مصرف سود حاصل از ثروت نفتی در درازمدت مجاز است و در پایان دوره بهرهبرداری از ثروت نفت و گاز،ثروت سرانه آحاد مردم با توجه به رشد جمعیت به میزان ثروت سرانه مردم از محل منابع طبیعی نفت و گاز در آغاز دوره خواهد بود.
برای نشان دادن ضرورت تشکیل صندوق درآمد نفت و گاز ابتدا به پیامدهای منفی اقتصاد نفتی تحت عنوان رانتجویی،بیماری هلندی و آثار زیانبار شوکهای نفتی بر اقتصاد اشاره شده است،سپس تجارب شکستخورده ایران در زمینه حل معضلات اقتصادی کشور از طریق تزریق بیحساب عایدات نفتی در دو مقطع زمانی برنامه پنجم عمرانی قبل از انقلاب(6531-2531)و دوره(6831-4831)اجمالا مورد بررسی قرار گرفته است.
عدم تحقق اهداف برنامه چهارم در زمینه رشد اقتصادی و ناتوانی دولت در مهار تورم، افزایش بیرویه بیلان واردات کشور، بزرگ شدن دولت و رکود نسبی بخش صنعت،گرانی بیسابقه مسکن شهری در این دوره تردیدی باقی نمیگذارد که تزریق بیمهابای درآمدهای نفتی به اقتصاد اثرات زیانباری در پی داشته است.
اهداف صندوق *تأمین عدالت بین نسلی *ایجاد ثبات در درآمدهای بودجه و کاهش اتکا و آسیبپذیری بودجه و اقتصاد ملی به نفت استفاده از بخشی از منابع مالی صندوق برای پرداخت دیون دولت به بانکها و تقویت نظام بانکی کشور *توسعه و اجرای فعالیتهای تولیدی و سرمایهگذاری بخش غیر دولتی از طریق اعطای وام ارزیارکان صندوق *هیئت امنا مرکب از وزیر امور اقتصادی و دارایی،رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور،رئیس کل بانک مرکزی و یک نفر نماینده از کمیسیون اقتصادی مجلس."