خلاصة:
به موازات افزایش تعداد پایگاههای اطلاعاتی که در کشور طراحی و تولید میشود، توجه به مبانی و اصول علمی طراحی محیط رابط کاربر نیز بیش از پیش با اهمیت شمرده میشود. از همین رو، این موضوع به حوزه پژوهشی عمدهای تبدیل و نظریههای بسیاری در این رابطه مطرح شده است. طراحی محیط رابط اکنون نیازمند استفاده از یافتههای علمی، نظریهها و مدلهای متاثر از علوم گوناگون است. مقاله حاضر به توصیف پژوهشهای حوزهشناختی تعامل انسان با رایانه، معرفی مدلهای تعامل انسان با رایانه، رویکردهای تعاملی در طراحی محیط رابط پایگاههای اطلاعاتی، و نیز تشریح اصول کلی طراحی رابط کاربر میپردازد. همچنین، خصوصیات، ویژگیها و عناصری که محیط رابط باید دارا باشد تا مطابق با درک و ویژگی کاربران باشد، بررسی شده است. مقاله نتیجهگیری میکند که شناخت این ویژگیها و توجه به آنها از سوی طراحان پایگاههای اطلاعاتی میتواند موفقیت نظامهای اطلاعاتی را در برآوردهساختن نیازهای کاربران افزایش دهد.
ملخص الجهاز:
"محیط رابط باید به کاربران کمک کند تا کلیدواژهها و عبارتهای مناسبی برای جستجوهای خود به کار ببرند، منبع مورد نظر را از میان منابع اطلاعاتی انتخاب کنند، نتایج جستجوها را درک و از چگونگی پیشرفت کارشان آگاه شوند تا بتوانند آسانتر و بهتر به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابند (Hearst, 1999).
بنابراین، عناصر و ویژگیهای موجود در محیط رابط پایگاههای اطلاعاتی باید به گونهای باشد که کاربران بتوانند آنها را درک و به راحتی با نظام اطلاعاتی تعامل برقرار کنند.
بنابراین، در طراحی رابط کاربر توصیه میشود از اصطلاحات آشنای کاربران به جای واژگان ناآشنا و لغات فنی مربوط به رشته رایانه استفاده شود تا این واژهها برای کاربران قابل درک باشد، و آنان بتوانند راحتتر با پایگاه اطاعاتی تعامل برقرار کنند و نتایج مطلوب را در زمان کمتر به دست آورند (زرهساز، فتاحی و داورپناه، 1385، نوکاریزی، فتاحی و داورپناه، 1386).
نتیجهگیری با توجه به آنچه بیان شد، در نظامهای بازیابی اطلاعات برای آنکه کاربران بتوانند تعامل مناسبی با نظام داشته باشند و به طور مطلوبی به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی یابند، محیط رابط آنها باید به گونهای طراحی شود که بر ویژگیها، ادراک و رفتار کاربران مبتنی باشد.
انجام پژوهشهای شناختی، استفاده از مدلهای تعامل انسان با رایانه، و نیز به کار بردن اصول و رویکردهای تعاملی در طراحی رابط کاربر که به آنها اشاره شد، این امکان را فراهم خواهد نمود که محیطهای رابطی طراحی شود که متناسب با ویژگیها، درک و رفتار کاربران باشد، و همچنین نظامهای اطلاعاتی بیشترین میزان استفادهپذیری و کارایی را برای کاربران داشته باشند."