همیاری سنتی در بازسازی یک سد قدیمی (بند شانزده ده حوضه زاینده رود) Journal Article

دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه اصفهان) تابستان و پاييز 1376 - شماره 10 و 11 ISC (‎21 page(s) - From 29 to 49 )

Keywords: الاغ مرد Olagh-Mard بند Band پل بند Pol-Band حق شرب Hagh-e-shorb جوگیری Joogiri ذون آب DoonAb رسوم Rosoom رودشتین Roodashtain سربند Sarband شانزده ده Shanzdeh-deh طراز آب Taraz-e-Ab طوار شیخ بهایی Toomar-e-ShakhBahaee مادی Mad مادی سالار Madi-Salar مرغ رویی Margh-Rooee آب روستایی آبیاری زاینده‌رود رودخانه مشارکت روستاییان بازسازی اصفهان

Abstract:

جلگه رودشتین یای رودشت،از جمله مناطق روستایی قدیم حوضه آبیاری زاینده رود است که گنیجینه‌های ارزشمندی از سنن مدیریتی اعم از مدیریت بر طبیعت و بر جوامع انسانی،در آنها نهفته است.به گونه‌ای که بازشناسی آن سنتها،برنامه‌ریزان توسعه روستایی را قادر خواهد کرد تا شناخت درستی از اصول و قواعد مورد نیاز جلب مشارکت روستاییان در امر توسعه حاصل نمایند. این جلگه یکی از قدیمی‌ترین مناطق آبیاری زاینده‌رود است که همواره بدون احداث‌ بندهای انحرافی در مسیر رودخانه قادر نبوده است تا از آب رودخانه بهره‌برداری نماید.بدین دلیل از قدیم الایام به علت وسعت و طول حوزه کشاورزی آن در مسیر رودخانه(حدود 50 کیلومتر)و بیش از 16 هزار هکتار سطح زیر کشت سالانه،مردم آن همراره ناگزیر از احداث بندهای انحرافی در مسیر زاینده‌رود بوده‌اند.هزینه‌های مربوط نیز بر اساس نسق مالکیتی،توسط مالکین اراضی آبخور تأمین می‌شده است.تأمین هزینه‌های برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌ها نیز ضوابط و معیارهای خاصی‌ داشته است که اساس آن بر منطق خاص همیاریهای معمولی روستایی استوار بوده است. این مقاله که یک بررسی اسنادی-میدانی است ضمن معرفی ویژگیهایی چند از جلگه‌ رودشت یا رودشتین (Roodashtain) اصفهان،به بررسی یکی از اسناد مربوط به مشارکت‌ روستاییان در احداث سدهای انحرافی آب زاینده رود(بند شانزده ده،یکی از بزرگترین بندهای‌ انحرافی آب این رودخانه)بدون مشارکت مستقیم دولت در امر مدیریتی یا تأمین سرمایه و حتی‌ پشتیبانی،پرداخته است و طی آن کوشش به عمل آمده است تا معیارها و ضوابط حاکم بر این نوع‌ مشارکت و موارد مشابه را از لابلای قرارداد بازسازی بند یاد شده استخراج نماید.این بررسی در نهایت ضوابط و اصول همیاریهای سنتی روستاییان را در کارهای متوسط مقیاس بر روس سازه‌های‌ آبی حوزه رودخانه‌های بزرگ نشان می‌دهد و سندی است دال بر تواناییهای روستاییان در بسیج‌ نیروها،سازماندهی و مدیریت حرکات جمعی در مقیاس مناطق وسیع جغرافیایی کشور ایران.

Machine summary:

"این مقاله که یک بررسی اسنادی-میدانی است ضمن معرفی ویژگیهایی چند از جلگه‌ رودشت یا رودشتین (Roodashtain) اصفهان،به بررسی یکی از اسناد مربوط به مشارکت‌ روستاییان در احداث سدهای انحرافی آب زاینده رود(بند شانزده ده،یکی از بزرگترین بندهای‌ انحرافی آب این رودخانه)بدون مشارکت مستقیم دولت در امر مدیریتی یا تأمین سرمایه و حتی‌ پشتیبانی،پرداخته است و طی آن کوشش به عمل آمده است تا معیارها و ضوابط حاکم بر این نوع‌ مشارکت و موارد مشابه را از لابلای قرارداد بازسازی بند یاد شده استخراج نماید. مخلص کلام این که قرارداد بازسازی بند شانزده ده که قبل اصلاح اراضی و فروپاشی نظام اجتماعی روستاهای ایران تنظیم شده است نوعی قرارداد سنتی تیپ از همیاریها و مشارکتهای جمعی در مدیریت منابع تولید روستای محسوب می‌شود،که‌ صرف نظر از تحول تکنولوژیک در زمان حال،از نظر اصول مشارکت در روستاها سندی بسیار ارزشمند بشمار می‌رود،به گونه‌ای که با دقت در مفاد و اصول آن می‌توان‌ نه تنها در زمان حال،بلکه در آینده نیز اصول مربوط به مشارکت روستاییان را در موارد و مناطق وسیع مربوط به مدیریت منابع طبیعی تجدیدپذیر اعم از آب،خاک،جنگل، مرتع و دیگر زمینه‌های توسعه روستایی به کار گرفت،و این در زمانی میسر است که‌ پذیرفته شود که توسعه روستایی تنها در سایه ابزار پیشرفته و سرمایه فراوان امکان پذیر نیست."

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: