چکیده:
پرسش اصلی پژوهش، «راهکارهای مبارزه با فساد اداری بر اساس ارزشهای اسلامی» است که برای ارائة پاسخ، رویکرد ارزشهای اسلامی با تأکید بر نظریة محدودیتها مبتنی بر مدیریت گلوگاههای فساد اداری، چارچوب نظری تحقیق قرار داده شد.در این پژوهش، از روش استنباطی با رعایت اصل احتیاط در پژوهشهای دینی استفاده شده است.بر اساس مطالعات انجامشده، انحصارگرایی، عدم پاسخگویی، فقدان شایستهسالاری در گزینشها، نبود مسئولیتپذیری اجتماعی در شهروندان، و نبود شفافیت در نظام اداری، عوامل گلوگاهی فساد اداریاند.با توجه به عوامل یادشده، راهکارهایی که برای مبارزه با فساد اداری بهدست آمد، عبارتاند از: تقویت نظارت درونی (تقوا) و نظارت اجتماعی (امر به معروف و نهی از منکر)؛ افزایش سلامت کارگزاران نظام اداری؛ نهادسازی؛ شفافیتگرایی؛ توجه به معیشت کارمندان؛ ترویج فرهنگ وظیفهشناسی؛ و احیای حس مسئولیتپذیری اجتماعی.
خلاصه ماشینی:
"قضیة مهم این است که چگونه میتوان به این ایدهها دست یافت؟ راهکارهای دستیابی به چنین مقصدی کداماند؟ در ادامه، تلاش میکنیم نشان دهیم که با استفاده از آموزههای دینی و بر اساس ارزشهای اسلامی، میتوان راهکارهایی برای حل مشکلات یادشده و مبارزه با فساد اداری ارائه داد.
نکتة قابل توجه اینکه برخی از راهکارها، کارکردی دوگانه دارند: یکی اینکه هم برای حاکمان و دارندگان قدرت و منصب سیاسی و اداری قابل استفاده است و هم برای مردم و ارباب رجوع؛ دیگر اینکه ممکن است راهکاری، هم در پیشگیری از فساد اداری نقش و تأثیر داشته باشد و هم بتوان از آن بهعنوان راهی برای مبارزه با فساد استفاده کرد.
ازآنجاکه امام علی(ع) کارگزاران خود را بهطور ویژه به رعایت تقوای فراوان سفارش میکند، میتوان استنباط کرد که دیدگاه ایشان در اینجا بیشتر ناظر به تقوا و خودکنترلی در عرصة کار و کارگزاری است، و کارگزار موظف به خودکنترلی در همة کارها، بهویژه در امر حکومت و مدیریت است؛ اگرچه این سفارشها، در شکلی دیگر، همة افراد و عرصهها را فرا میگیرد.
در نتیجه، بر اساس آموزههای دینی، نخستین گام برای مبارزه با فساد اداری و دیگر بیماریهای اجتماعی مدرن، تزریق جهانبینی صحیح در جامعه است؛ همچنین عمل به اصول اسلامی بهطور کامل، برای هدایت انسان به سمت صلح و شکوفایی حقیقی باید تشویق شود.
همة این نهادها هنگامی که در کنار هم قرار میگیرند، باید محیطی را ایجاد کنند که در آن، مردم مسئولیت اعمالشان را بپذیرند و سیستم نظارت و ارزیابی به کاهش فساد، رونق و شکوفایی بیشتر، و ثبات افزونتر جامعه بینجامد؛ چنانکه قرآن کریم یادآوری میکند: «ولولا دفع الله الناس بعضهم ببعض لفسدت الأرض ولکن الله ذو فضل علی العالمین» (بقره: 251)."