چکیده:
پژوهشی از نوع ارزشیابی و سنجش موقعیتی و در فرایندی چند مرحله ای، به منظور ارزیابی برنامه درسی فارسی دوره ابتدایی (بخوانیم و بنویسیم) برااس ایجاد موقعیت های یادگیری مبتنی بر خلاقیت دانش آموز در یادگیری توانایی های زبانی، صورت گرفته است. تاکید بر تقویت خلاقیت دانش آموز و ایجاد موقعیت های یادگیری خلاق بارها در اسناد برنامه درسی فارسی دوره ابتدایی مطرح شده است. در نتیجه در این پژوهش ، در مراحل مختلف طراحی و تولید و اجرای برنامه درسی فارسی ابتدایی، به بررسی و ارزیابی ایجاد چنین موقعیت های یادگیری پرداخته شده است. در این پژوهش از روش های متنوعی بهره گیری شده است. در مرحله نخست، از روش بررسی کتابخانه ای و تحلیل اسنادی و در مرحله دوم از روش تحلیل محتوای کتاب های درسی با توجه به معیارهای ارزیابی تقویت خلاقیت در حوزه زبان استفاده شده است. در مرحله سوم از طریق اجرای آزمون های محقق ساخته خلاقیت در آغاز و پایان سال تحصیلی (88 - 1387) و مشاهده در چهار مرحله از کلاس های درس با فاصله حدود یک ماه، ارزیابی از مرحله اجرای آموزش زبان فارسی صورت گرفته است. در این مرحله، نمونه آماری شامل 3 مدرسه دخترانه و 3 مدرسه پسرانه در مناطق 5، 6 و 16 تهران در مجموع 24 کلاس درس، شامل 6 کلاس از هر یک از پایه های دوم تا پنجم ابتدایی با جمعیتی بالغ بر 775 نفر در مجموع پایه ها و 178 تا 204 نفر به تفاوت در پایه های دوم تا پنجم بوده است. در مرحله چهارم، از روش مقایسه و تحلیل و تفسیر یافته های به دست آمده در مراحل مختلف استفاده شده است. نتایج به دست آمده از محدود شدن و کاهش توجه به ایجاد موقعیت های یادگیری خلاق در برنامه درسی تدوین شده نسبت به برنامه درسی طراحی شده حکایت می کند. در مرحله اجرا نیز آموزش هایی که در کلاس های دوره ابتدایی صورت می گیرد، چندان ایجاد کننده موقعیتهای یادگیری خلاق و تقویت کننده خلاقیت دانش آموزان نیست. این کمبود به ویژه در مدارس پسرانه محسوس تر است.