چکیده:
محمد حسین نظیری نیشابوری(؟-1021ه.ق) از شاعران فارسی زبانی است که بخش اعظم عمر خویش را در هند گذرانده است. وی در اشعارش از شاعران نامدار پیش از خود مانند سعدی، حافظ و بابا فغانی استقبال کرده است. یکی از شاعرانی که نظیری در اشعار خویش بویژه قصایدش از وی استقبال وگاهی تقلید کرده و بدین نکته نیز اشاره نموده، انوری ابیوردی است. تحلیل و مقایسه ی استقبال نظیری از انوری می تواند چگونگی و میزان خلاقیت یا تقلید محض وی را نشان دهد.در این پژوهش با به کار گیری روش هلیدی(1994) در زبانشناسی نقشگرا - سیستمی و تحلیل فرآیندهای مختلف و اجزای آن ها و نیز بررسی دستگاه های آوایی، واژگانی و نحوی قصیده ای از انوری و استقبال نظیری ازآن (68 بیت) میزان تشابه دو متن، خلاقیت یا تقلید نظیری بررسی شده است. حاصل تحقیق نشان می دهد قصیده ی نظیری، مشابهت های فراوانی در بخش های مختلف با قصیده ی انوری دارد و حتی در مواردی، فراوانی نتایج مانند عناصر پیرامونی، کنشگرها و کنش پذیرها، ساخت های متعدی و ... در قصیده ی نظیری، بیش از ابیات انوری است که می توان آن را نتیجه ی موانست زیاد شاعر با شعر انوری دانست.
Mohammad HosseinNaziriNeyshaburi is one of the Iranian poets who have lived the most part of their life in India. He has imitated، in his poems and his style، many of the famous poets as Hafez، Sa’di، and Babafaghani. Anvari is one of the most important poets who were imitated by Neyshaburi. Analyzing and comparing this imitation will reflect the manner and the level of his mere imitation or his creativity.
In this study، we analyze one of Anvari’sQasidas(68 couplets) and Neyshaburi’s imitation from it based on Halliday’s Method in systemic-functional linguistics. Also، the phonetic، lexical، and syntactic systems are analyzed to discover the similarities and creativity. The conclusion of the study indicates many similarities in different parts such as: surrounding elements، subjects، objects، transitive structures، and so on which can be considered as the poet’s fondness for Anvari’s poetry.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش با به کارگيري روش هليدي(١٩٩٤)در زبانشناسي نقشگرا -سيستمي و تحليل فرآيندهاي مختلف و اجزاي آن هاو نيز بررسـي دسـتگاه هـاي آوايـي ، واژگـاني و نحوي قصيده اي از انوري و استقبال نظيري ازآن (٦٨ بيت ) ميزان تشابه دو متن ،خلاقيت يـا تقليد نظيري بررسي شده است .
در اين پژوهش با اشاره ي مختصر به سبک انوري و استقبال هاي نظيـري، بـر اسـاس مؤلفه هاي زبان شناختي ،بويژه زبانشناسي سيستمي -نقشگرا، قصيده اي از انوري که نظيري نيشابوري آن را تقليد کرده ، بررسي وتحليل مي شود تا به صورت عيني و نظام مند،ميـزان خلاقيت يا تقليد را در هر يک از دستگاه هاي گوناگون زباني اين دو متن نـشان دهـد.
مي توان گفت ويژگي هاي مـذکور عمـدتا در شـعر انوري و پيش از او ديده مي شود و نظيري که بخصوص در اين قـصيده از انـوري تبعيـت کرده ، از مختصات زباني وي ،بسيار متأثر بوده است .
در قـصيده ي نظيـري نيز مانند انوري تمايل بيشتري به فعل ساده ديده مي شود و اين سادگي به روانـي کـلام او کمک کرده و تشابه بيشتري را با شعر انوري نشان مي دهد؛ همچنـين در مـورد اسـتفاده از واژگان غير از فعل ، مي توان گفت که در مجموع نظيري مانند انوري ساخت ساده را بـيش از ديگر ساخت ها به کار برده است ، کاربرد واژگان مشتق وي ١٠ مـورد از انـوري کمتـر است ، در واژگان مرکب و مشتق - مرکب ،تقريبا مشابه يکديگرند.