چکیده:
خشکی و خشکسالی دو واقعیت انکارناپذیرشرایط اقلیمی منطقه موردمطالعه می-باشند که هرگونه برنامه ریزی و آینده نگری بدون توجه به آنها منجر به شکست خواهد بود. پدیده خشکسالی منطقه ایرانشهر ماهیتی اقلیمی دارد و عمدتا از ناهنجاری ها و بی-نظمی های ایجاد شده در بارش بوجودمی آید. منطقه ایرانشهر که یکی از قطب های مهم کشاورزی، جمعیتی و صنعتی در سطح استان سیستان و بلوچستان محسوب می شود، با داشتن شرایط خاص اقلیمی از نظر بروز پدیده خشکسالی و آثار ناشی از آن در کاهش محصولات از نظر سطح زیر کشت و میزان تولید تاکنون خسارات زیادی را از این راه متحمل شده است. این منطقه از جنوب شرق کشور مانند اکثر مناطق ایران، از نظر بارش های سالانه، فصلی و ماهانه دارای ضریب تغییرات بالایی است. با توجه به شاخص استاندارد بارش (SPI)، در ایستگاه ایرانشهر 14 دوره (سال های آماری84-1358)، در ایستگاه دامن14دوره(سال های آماری84-1359)، در ایستگاه بمپور 19 دوره (سال-های آماری 84-1349) و در ایستگاه گلمورتی 12 دوره خشکسالی (سال های آماری 84-1363) اتفاق افتاده که عواقب وخیمی را برای منطقه بدنبال داشته است. این تحقیق درصدد است تا با استفاده از شاخص SPI، نسبت به تعیین تغییرات بارش سالانه و فراوانی دوره های ترسالی و خشکسالی فصلی ایستگاه های منطقه مبادرت ورزد تا بتوان راهکارهای مقابله بااین پدیده را جهت کاهش خسارات ارائه داد.
خلاصه ماشینی:
این تحقیق درصدد است تا با استفاده از شاخص SPI، نسبت به تعیین تغییرات بارش سالانه و فراوانی دوره های ترسالی و خشکسالی فصلی ایستگاه های منطقه مبادرت ورزد تا بتوان راهکارهای مقابله بااین پدیده را جهت کاهش خسارات ارائه داد.
٢- تغییرات بارش سالانه ایستگاه سینوپتیک ایرانشهرطی سال های ٨٤- ١٣٥٨ ایستگاه سینوپتیک ایرانشهر که طی دورة آماری موردمطالعه ، ١٣دوره ترسـالی و ١٤ دوره خشکسالی دارد (شکل شـماره ١)، دارای میـانگین بـارش ١١٤/٨ میلیمتـر و میانگین دمای سالانه ٢٦/٧ درجه سانتیگراد است .
5 -2 سالهای آماری سالانه SPI شکل شماره ١: تغییرات SPI بارش سالانه استگاه سینوپتیک ایرانشهر آخرین دوره خشکسالی پدیدآمده که از سال ٨٦-١٣٧٧ به طول انجامیده است ، به دلیل طولانی بودن مدت و شدت درخورتأمـل و بررسـی اسـت ، زیـرا کـه دوره هـای خشکسالی طولانی مدت به طورتدریجی و دامنه دار بر تمام ابعاد محیطی و بحران های اجتماعی و سیاسی اثرگذار هستند.
بطور کلی SPI بارش فصل بهار این ایستگاه طی دورة موردمطالعه بـا میـانگین بارش ١٨/٨٥ میلیمتر و انحراف معیار ٢٥/٤٧ بـین ٠/٧١- تـا ٤/٠٥ متغیـر مـی باشـد (شکل شماره ٢).
مرطوب ترین دوره این فـصل مربـوط بـه سـال ١٣٧٤ با SPI ٢/١٩ و خشک ترین دورة آن به سال ١٣٧٨ با SPI ١/١٦- تعلـق دارد و طولانی ترین دوره خشکسالی طی این فصل مربوط به سـال هـای ٨٢- ١٣٧٧ اسـت .
طولانی ترین دوره خشکسالی با تداوم ٩ فصل مربوط بـه سال های ٨٤ – ١٣٧٦ است و ایـن دوره طـولانی خشکـسالی از جنبـه هـای مختلـف کشاورزی ، اهمیت زیادی دارد.