چکیده:
خشکسالی یکی از مخاطرات طبیعی است، که در بیشتر نقاط جهان اتفاق می افتد ولی نمود آن در مناطق خشک و نیمه خشک بیشتر است. هدف این مطالعه، بررسی پدیده خشکسالی و شناخت الگوهای همدیدی موثر بر رخداد آن و مقایسه با شرایط ترسالی است. بدین منظور داده های روزانه و ماهانه بارش طی یک دوره آماری مشترک 20 ساله (2008- 1989)، برای 20 ایستگاه در جنوب غرب ایران، از سازمان هواشناسی دریافت و با روشهای آماری از جمله شاخص Z مورد واکاوی قرار گرفت. نتایج اولیه نشان داد فراوانی دوره های خشکسالی در منطقه بیش از دوره های ترسالی است. روند دوره های کاهش بارش بویژه در سالهای اخیر رو به افزایش است. همچنین هرچند ژانویه و دسامبر دارای حداکثر فراوانی رخداد خشکسالی هستند اما روند این پدیده در آنها رو به کاهش است؛ در حالی که در ماه های مارس و فوریه با فراوانی کمتر رخداد خشکسالی، روند افزایشی دارند. از نظر همدید، جابجایی سالانه کمربند پرفشارجنب حاره بویژه پرفشار جنوب عربستان نقش مهمی در نوسان بارش زمستانه جنوب غرب کشور ایفا می کند، بطوری که دوره های خشک معمولا همراه با جابجایی غرب سو، قرارگیری بر روی شبه جزیره و افزایش ارتفاع ژئوپتانسیلی و دوره های مرطوب با جابجایی شرق سو، قرارگیری بر روی دریای عرب و کاهش ارتفاع ژئوپتانسیلی این مرکز پرارتفاع همراه می باشد. همچنین موقعیت مکانی محور ناوه دریای مدیترانه در تغییرات بارش جنوب¬غرب ایران نقش بسزایی دارد. هر چه ناوه به شرق دریا نزدیکتر و بصورت شمال غرب-جنوب شرق جهت گیری داشته باشد، بارش ها افزایش و فاصله بیشتر ناوه از شرق مدیترانه و جهت گیری شمال شرق- جنوب غرب آن معمولا با دوره های کاهش بارش و رخداد خشکسالی همراه است.
خلاصه ماشینی:
کاسترو و همکاران ٩ (٢٠٠٨)، در پژوهشی به بازسازی دوره های خشکسالی در مرکز اسپانیا پرداختند و ارتباط بیشتر 1- Stahl & Demuth 2- Prezerakos & Flocas 3- Blocking System 4- Troposphere 5- Tran etal 6- Fink etal 7- Girardin & Tardif 8- Zonal 9- Castro et al خشکسالی ها را با موقعیت شمالی - شرقی پرفشار آزورز١ بیان کردند.
نتایج آنها نشان داد که در دوره اول قرارگیری سامانه پرفشاری در سراسر اطلس شمالی و بندالی شدن آن در مسیر بادهای غربی سبب انحراف سامانه های بارش زا به جنوب مدیترانه شده که این حالت سبب رخداد خشکسالی در اروپا شده است .
نتایج او 1- Azores High 2- Buntgen et al 3- Parry et al 4- Croitoru et al 5- Siberian High نشان داد گسترش زبانه سیبری به سمت شرق اروپا و غرب ایران و پیوستن این زبانه به پرفشار جنب حاره ای آزورز مانع از ورود سامانه های غربی به منطقه و سبب آغاز خشکسالی می شود.
پیرو چنین وضعیتی پرارتفاع جنب حاره ای جنوب عربستان با جابجایی به غرب و نفوذ به عرض های بالا جهت گیری نصف النهاری دارد (در حالت معمول جهت گیری زناری دارد)، و پشته قوی آن با محور شمالی - جنوبی بر روی منطقه مورد مطالعه و نیمه غربی کشور گسترش یافته است .
در این ماه با توجه به نفوذ زبانه های ناوه مدیترانه و عقب نشینی زبانه های پرارتفاع عربستان از جنوب غرب کشور ارتفاع ژئوپتانسیل حدود ١٠ تا ٢٠ متر کاهش یافته است .
C. Tardif, (2006) Synoptic-Scale Atmospheric Circulation and Boreal Canada Summer Drought Variability of the Past Three Centuries.