چکیده:
یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچه بودن آن در رفع عدم تعادلهای اقتصادی و اجتماعی مناطق است. وجود نابرابری و ابعاد مختلف آن از نشانه های مهم توسعه نیافتگی است که برای رفع چنین کمبودهایی نیاز به نگرش در نحوه پراکندگی شاخص های توسعه در سطوح مختلف می باشد. به منظور حل مسایل ناشی از عدم تعادلهای منطقه ای، گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر برخورداری در زمینه های مختلف است. در این مطالعه، نوع پژوهش «توصیفی- تحلیلی» می باشد. بر این اساس تعداد 45 شاخص از شاخص های توسعه که شامل شاخص های فرهنگی، اقتصادی، شاخص های زیربنایی توسعه در نقاط روستایی شهرستان ها و شاخص های کالبدی در نقاط شهری شهرستان های استان اردبیل می باشد، مورد ارزیابی قرار گرفته که مبنای گردآوری آمار برای سال 1385 می باشد. نتایج نشان می دهد که در ارتباط با شاخص های فرهنگی شهرستان های اردبیل، پارس آباد، گرمی، نیر و مشگین شهر، در ارتباط با شاخص های اقتصادی، شهرستان های بیله سوار، گرمی و نمین، در ارتباط با شاخص های کالبدی در نقاط شهری، شهرستان گرمی و در ارتباط با شاخص های زیربنایی توسعه در نقاط روستایی شهرستان های اردبیل، خلخال، کوثر و نمین در گروه توسعه یافته قرار می گیرند. ترکیب نتایج نشان می دهد که شهرستان های نیر و گرمی به ترتیب با امتیاز 447/0 و 442/0 دو شهرستان توسعه یافته و شهرستان های اردبیل، بیله سوار و پارس آباد به ترتیب با امتیاز 431/0، 421/0 و 418/0 شهرستان های درحال توسعه استان را شکل می دهند. امتیازها در کلیه شاخص های مطروحه برای شهرستان ها بکار رفته است.
خلاصه ماشینی:
بدین منظور برای شناخت تفاوت سطح توسعه نواحی لازم است ابتدا وضعیت موجود هر ناحیه بررسی شود تا اینکه بتـوان بـر ایـن اسـاس در جهـت کاهش یا از میان بردن تفاوت ها اقدام به برنامه ریزی ناحیه ای کرد (حسین زاده دلیر، ١٣٨٥:ص ٢١٥)، ضمن آنکه تشخیص تقسیم بندی های سرزمینی از نظر برخورداری ها و اولویت بندی آنها برای اقدامات بعدی همواره از مشغولیت های ذهنی مـسئولان توسـعه بـوده اسـت (زنگـی آبـادی و همکاران ، ١٣٩٠،ص ٧١) و همچنین اهمیت این سطح بندی آن است که با شناخت تنگناهـا و قابلیت ها و سطوح توسعه نواحی می توان سطح زندگی مردم یک ناحیه را به خوبی نشان داد و از طرف دیگر به ارایة برنامه هایی ، جهت کاهش محرومیت آن نواحی پرداخت و شرایط مناسب برای بروز توسعة منطقه ای را مهیا ساخت ، در این باره وقوع آنگونـه از توسـعه ای مـدنظر مـی باشد که کارشناسان امر، آن را «توسعة پایدار» می نامند.
در این زمینه به منظـور در نظر گرفتن فرسایش زمانی داده های اولیه ، نسبت به زمان انجام تحقیق ، تطـابق آن بـا شـرایط فعلی جامعة مورد مطالعه ، خدمات رسانی تأسیسات و مراکـز خـدماتی بـه جمعیـت سـاکن در خارج از محدودة مورد مطالعه و عدم کنترل ورود و خروج مهاجران به آن ، که هـر یـک از ایـن عوامل ، باعث کاهش ، افزایش یا ثابت ماندن سطح سرانه ها و شاخص های توسـعه مـی شـود و همچنین به منظور اعمال سلیقه ها و نظرات مختلـف کارشناسـان امـر توسـعه و برنامـه ریـزی منطقه ای در ارتباط با وزن و ارزش شاخص های مورد بررسی ، سعی بر آن اسـت تـا اینکـه در زمینة تشخیص نابرابری های منطقه ای از روش های تحلیل چند معیارة فازی استفاده شود.