چکیده:
در این پژوهش با استفاده از تصاویر چند زمانه لندست TM تغییرات فضایی – زمانی جزیره حرارتی تهران مورد بررسی قرار گرفت. تصاویر مطالعه شده مربوط به دوره زمانی 1986 تا 2010 هستند(13 تصویر). ابتدا الگوریتم تک باندی کین و همکارانش(2001)برای استخراج دما از باند حرارتی تصاویر لندست TM استفاده شد. سپس با استفاده از روشهای تحلیل خودهمبستگی فضایی عمومی و محلی تغییرات فضایی و زمانی دمای سطحی بررسی شد. نتایج تحلیل خودهمبستگی فضایی عمومی نشان داد که داده های دمای سطحی تهران دارای ساختار فضایی بوده و به شکل خوشه ای توزیع شده اند. علاوه بر آن، بین سالهای 1986 تا 2010 مقدار خودهمبستگی فضایی افزایش یافته و متغیر دما تمایل بیشتری به متمرکز شدن و خوشه ای شدن در فضا پیدا کرده است. با توجه به نتایج خودهمبستگی فضایی عمومی دو نتیجه ی مهم حاصل شد: 1- در طول دوره مطالعه خوشه های حرارتی جدیدی در شهر تهران شکل گرفته اند. 2- وسعت فضایی خوشه های حرارتی قبلی رو به افزایش رفته است. جهت روشن شدن ماهیت خوشه های دمایی (داغ یا خنک بودن خوشه ها) و بررسی تغییرات فضایی آنها از آماره ی خودهمبستگی فضایی محلی استفاده شد. نتایج این بخش تقویت و گسترش خوشه های داغ و تضعیف خوشه های خنک را تایید نمود. بررسی و مقایسه ی پراکندگی فضایی نقاط بالا- بالا و پایین- پایین در طول دوره مطالعه نشان داد که بین سالهای 1986 تا 2010 به علت از بین رفتن نیمی از پوشش گیاهی نواحی غرب و جنوب غربی تهران(مناطق 18، 19، 21 و 22) خوشه های خنک مستقر بر این نواحی کوچک یا ناپدید شده اند و خوشه های داغ جدیدی در این نواحی شکل گرفته اند. در نتیجه ی این تغییرات جزیره حرارتی که در سال 1986 بر روی فرودگاه مهرآباد(منطقه9) و بخشهایی از مناطق 21 و 22 حاکم بوده است، در طول این 25 سال به سمت غرب و جنوب غرب گسترش یافته و مساحت بیشتری را اشغال کرده است. همچنین هسته های حرارتی کوچکی در جنوب و غرب منطقه 19 ظهور یافته است. علاوه بر آن به علت تخریب و نابودی بخش مهمی از باغات مناطق شمالی تهران(به خصوص شمیرانات) خوشه های خنک مستقر در این نواحی تضعیف شده اند.
خلاصه ماشینی:
بررسي و مقايسه ي پراکندگي فضايي نقاط بالا- بالا و پايين - پايين در طول دوره مطالعه نشان داد که بين سالهاي ١٩٨٦ تا ٢٠١٠ به علت از بين رفتن نيمي از پوشش گياهي نواحي غرب و جنوب غربي تهران(مناطق ١٨، ١٩، ٢١ و ٢٢) خوشه هاي خنک مستقر بر اين نواحي کوچک يا ناپديد شده اند و خوشه هاي داغ جديدي در اين نواحي شکل گرفته اند.
اين مطالعه اطلاعات مربوط به دماي سطحي را از داده هاي سنجش از دور استخراج کرد و با کمک روشهاي تحليل خودهمبستگي فضايي، تغييرات فضايي و زماني دماي سطحي تهران را بين سالهاي ١٩٨٦ تا ٢٠١٠ شناسايي نمود.
resampling جدول (٢) مقادير خودهمبستگي فضايي موران عمومي دماي سطحي تهران بين سالهاي ١٩٨٦ تا ٢٠١٠ (به تصویر صفحه رجوع شود) به عبارت ديگر در مقياس مکاني ١٢٠ متر که مقياس اصلي ما نيز هست تعداد و وسعت خوشه بندي قوي تر است و همراه با افزايش اندازه ياخته (سلول) خوشه هاي کوچک تر محو مي شوند و فقط خوشه هايي باقي مي مانند که از نظر فضايي وسعت بيشتري دارند.
با توجه به نتايج ذکر شده در مورد شاخص خودهمبستگي فضايي عمومي ميتوان به دو نتيجه مهم رسيد: ١- در طول دوره مطالعه ما خوشه هاي حرارتي جديدي در شهر تهران در حال شکل گيري بوده است .
A. (2003)A generalized single channel method for retrieving land surface temperature from remote sensing data.
R. (2000)A remote sensing study of the urban heat island of Houston, Texas.