چکیده:
در این تحقیق یک روش برای تعیین عدد آستانه و تشخیص دماهای ابر سرد برای ایستگاه مراغه ارایه شده است. مقدار عددی شاخص برای دوره زمانی دسامبر تا مارس برابر 93/14- درجه سانتی گراد مورد محاسبه قرار گرفت که ارقام برابر یا کمتر از آن به عنوان دماهای ابر سرد شناخته می شوند. تعداد روزهای ابر سرد مراغه با توجه به عدد آستانه مذکور 10 روز بود که برای تحلیل سینوپتیک دماهای ابر سرد از 10 روز مذکور تحلیل به عمل آمده است. نتایج تحلیل سینوپتیک نشان از وجود و شناسایی 3 الگوی گردشی فشار سطح زمین به اسامی: الگوی پرفشار غربی با فراوانی 5 روز، الگوی پرفشار ادغامی با فراوانی 3 روز، و الگوی پرفشار سیبری با فراوانی 2 روز، از مجموع 10 روز مورد مطالعه دارد. طبقه بندی نقشه های مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال نیز نشان از وجود 3 الگوی گردشی در تراز مذکور دارد. بررسی نقشه های سینوپتیک و تحلیل کمی داده های آنها نشان داد که استقرار یکی از الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال به همراه تضعیف باد مداری و شمالی شدن جهت باد نصف النهاری، زمینه فرارفت دمایی منفی یا انتقال هوای سرد عرض های بالای جغرافیایی را به ایستگاه مراغه فراهم نموده و دمای هوا را تا حد غیر قابل تحملی کاهش می دهد. استقرار یکی از 3 الگوی گردشی فشار سطح زمین نیز نقش فرارفت دمایی سرد را تکمیل و تشدید نموده و نهایتا موجب سرمای شدید هوا شده و بدین شکل در ایستگاه مراغه دماهای ابر سرد ایجاد می شوند.
خلاصه ماشینی:
بررسی نقشه های سینوپتیک و تحلیل کمی داده های آنها نشان داد که استقرار یکی از الگوهای گردشی تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال به همراه تضعیف باد مداری و شـمالی شدن جهت باد نصف النهاری ، زمینه فرارفت دمایی منفی یا انتقال هوای سرد عـرض های بالای جغرافیایی را به ایستگاه مراغه فراهم نموده و دمای هوا را تا حد غیر قابـل تحملی کاهش می دهد.
تحلیل سینوپتیک روزهای مذکور نشان داده که کل ٨٠ روز شناسایی شده بـر اثـر عوامـل سـینوپتیک و فرارفـت هوای سرد از عرض های بالای جغرافیایی و نه تابش زمینی به وقوع پیوسته و تـداوم سـرماهای شدید شمال غرب ایران بر اثر بندالی شدن (وقوع بلوکینگ ) به وقوع پیوسته اند (قویدل رحیمـی ، ١٣٩٠، ص١٥٥).
نتایج حاصل از گروه بندی به روش دستی نشان از وجود و شناسایی سه الگوی گردشی در تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال دارد که باعـث وزش هـوای سـرد از عـرض هـای بالای جغرافیایی به سمت مراغه شده و باعث وقوع دماهای ابـر سـرد در ١٠ روز مـورد مطالعـه شده اند.
در شکل ٧ بردار میدان باد با فرارفت دما و تطابق آرایش توپوگرافی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال ، همچنین انتقال هوای سـرد از حوالی عرض ٧٥ درجه شمالی در روز ابر سرد ١ فوریه ١٩٩٧ نشان داده شده است .