چکیده:
سوال اصلی این نوشتار پرسش از دلایل و ریشههای درونزا و برونزای بیداری اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری است که با استفاده از روش تحلیل اسنادی نگاشتهشدهاست. به همین دلیل علاوه بر بررسی دیدگاههای ایشان، از آراء برخی از اندیشمندان اسلامی نیز بهرهگیریشدهاست. از جمله نتایج این پژوهش آن است که عنوان بیداری اسلامی مفهومی است که بنا به ملاحظات تاریخی، فرهنگی و هویتی، بهتر میتواند حوادث و رخدادهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را تحلیل و تبیینکند. ضمن آنکه علل و ریشههای این بیداری و تحولات مرتبط در خاورمیانه و شمال آفریقا را باید در دو گروه عوامل درونزا، یعنی"مسائلی" همچون شکست الگوهای غیراسلامی و رشد اسلامخواهی، احساس سرخوردگی، تحقیر تاریخی و بازگشت به هویت اسلامی، تلاش شخصیتهای بزرگ فکری و جهادی و جریانساز اسلامی و عوامل برونزا، یعنی "حوادثی" از جمله وقوع انقلاب اسلامی ایران، پیشینه استعماری و حضور قدرتهای غربی در منطقه، بحران فلسطین و وجود حکومتهای فاسد، غربگرا و غیرمردمی پیجوییکرد
خلاصه ماشینی:
ضمن آنکه علل و ریشههای این بیداری و تحولات مرتبط در خاورمیانه و شمال آفریقا را باید در دو گروه عوامل درونزا، یعنی"مسائلی" همچون شکست الگوهای غیراسلامی و رشد اسلامخواهی، احساس سرخوردگی، تحقیر تاریخی و بازگشت به هویت اسلامی، تلاش شخصیتهای بزرگ فکری و جهادی و جریانساز اسلامی و عوامل برونزا، یعنی "حوادثی" از جمله وقوع انقلاب اسلامی ایران، پیشینه استعماری و حضور قدرتهای غربی در منطقه، بحران فلسطین و وجود حکومتهای فاسد، غربگرا و غیرمردمی پیجوییکرد .
پژوهش پیشرو تلاش دارد تا ضمن پاسخ به سؤال اصلی این نوشتار، یعنی پرسش از "دلایل و ریشههای درونزا و برونزای بیداری اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری"، به سؤالات فرعی زیر نیز پاسخ گوید: - هویت اسلامی مردم منطقه و تحقیرهای وارده از سوی استعمار و حکومتهای دستنشانده چه تأثیری بر نضج و رشد قیامهای اسلامی اخیر داشتهاست؟ - بحران فلسطین و وقوع انقلاب اسلامی چه نقشی در استمرار جریانهای اسلامی داشتهاند، و قدرتهای مداخلهگر به چه میزان موجبات تسریع روند اسلامگرائی و احساسات ضدغربی- ضدصهیونیستی را فراهمآوردهاند؟ - میان حکومتهای دستنشانده غیرمردمی عربی، تجمیع سرخوردگیها و درنهایت تلاش برای بازگشت به هویت اسلامی چه پیوندی وجوددارد؟ شایان ذکر است بیداری اسلامی در اندیشه سیاسی حضرت آیتالله خامنهای مفهومی جدید محسوبنمیشود و ماحصل تحولات اخیر نیست و معظمله پیش از این در سخنان خود بارها این واژه را تکرارکردهاند.
فرضیه و مدعای نوشتار حاضر را میتوان با اتکاء به دیدگاههای مقام معظم رهبری اینگونه مطرحکرد که: «بهنظرمیرسد که علل و ریشههای بیداری اسلامی و تحولات مرتبط در خاورمیانه و شمال آفریقا را باید در دو گروه عوامل درونزا، یعنی "مسائلی" همچون شکست الگوهای غیراسلامی و رشد اسلامخواهی، احساس سرخوردگی، تحقیر تاریخی و بازگشت به هویت اسلامی، تلاش شخصیتهای بزرگ فکری و جهادی و جریانساز اسلامی و عوامل برونزا، یعنی "حوادثی" از جمله وقوع انقلاب اسلامی ایران، پیشینه استعماری و حضور قدرتهای غربی در منطقه، بحران فلسطین و وجود حکومتهای فاسد، غربگرا و غیرمردمی پیجوییکرد».