چکیده:
هدف نوشتار حاضر بررسی مواضع و دیدگاههای دولت ایران و دولتهای عربی در قبال جنگ سی و سه روزه لبنان است. در این جنگ که آمریکا و پشتیبانان غربی رژیم صهیونیستی پیروزی بر حزبالله را در ظرف مدت یک هفته پیشبینیمیکردند؛ دفاع حسابشده حزبالله سی و سه روز ادامهیافت و رژیم تا دندان مسلح صهیونیستی مجبور به پذیرش شکست شد. در این میان دولتهای منطقه مواضع متفاوتی را اتخاذکردند. در این راستا بر مبنای نظریه سیاست خارجی و سیاستگذاری بینالمللی روزنا و با روش تحلیل اسنادی ابعاد و کم و کیف این جهتگیریها بررسی و برای جمعآوری دادهها به منابع و مراجع مختلف قابل دسترس مراجعهشدهاست. نتایج نشانمیدهد که جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجی خود را بر مبنای ویژگیهای محیط داخلی و خارجی و جهتگیری ایدئولوژیکی خاص خود، به حمایت از مقاومت اسلامی در زمینههای مختلف سیاسی، فرهنگی، تبلیغاتی و... در کل منطقه خاورمیانه اعلامکردهاست. از میان کشورهای عربی مواضع شش کشور که نقش بارزتری را در جریان جنگ سی و سه روزه لبنان داشتند انتخاب شدند. مثلث عربستان سعودی، مصر و اردن در جبهه مخالف لبنان دستهبندی میشوند که با امید به پیروزی رژیم صهیونیستی و آمریکا و حمایت از آنها، به مخالفت با لبنان و جبههگیری پرداختند، اما در کنار اینها کشورهایی مانند سوریه، قطر و یمن از لبنان حمایتکردند. موضعگیری رسمی و دیپلماتیک، تبلیغاتی و دینی، فتواهای صادرشده از جانب اعراب و ... ازجمله مواضعی است که بدان اشارهمیشود
خلاصه ماشینی:
علاوه بر عملکرد کشورهای جهان، مواضع دولتهای منطقه که بهنوعی دارای اشتراکاتی با لبنان هستند در جریان این جنگ حائز اهمیت است، چراکه در کنار الزاماتی چون پیمان مشترک عربی و مسائل اخلاقی که کشورهای عربی را در قبال کشور همسایه متعهدمیسازد؛ امنیت ملی عربی، منافع ملی مشترک و موازنههای منطقهای حکم میکرد که این کشورها موضع واحدی در برابر رژیم صهیونیستی اتخاذ کند.
بر این اساس، در صورت برقراری ارتباط میان دو محیط داخل و خارج این چهار نوع رفتار شکلمیگیرد که با عنایت به عنصر شدت تغییر در هر دو سطح داخلی و خارجی آنها را به شکل زیر میتواننشانداد: جدول 1- چارچوب محیطی سیاست خارجی تغییرات خارجی تغییرات داخلی کم زیاد سرزنده متشنج زیاد عادی باتدبیر کم منبع: (قاسمی، 1389: 443) بهطور کلی سمتگیری کشورها در حوزه سیاست خارجی و روابط بینالمللی محصول محیط راهبردی است که در درون آن به کنش راهبردی اقداممیکند.
عوامل محیط خارجی نیز شامل فشارهای سیستم بینالمللی و سیستمهای منطقهای است و بر اساس شکل 3 شرحدادهمیشود: در این شکل دو حوزه خلیج فارس و شامات از شبکه خاورمیانه آمدهاست.
این شکلگیری الگوهای رفتاری در مدل زیر نشاندادهشدهاست: شکل5- مدل شکلگیری الگوی رفتاری انطباق طغیانگرایانه در سیاست خارجی دولتهای خاورمیانه عربی موافق حزبالله لبنان در دوره جنگ سی و سه روزه منبع: نگارنده 2-2- مدل سیاست خارجی دولتهای خاورمیانه عربی مخالف حزبالله لبنان تعامل میان محیط داخلی باثبات این کشورها با محیط خارجی بیثبات آنها که بهخصوص با حمله رژیم صهیونیستی به لبنان متزلزلتر ازپیششدهبود، به شکلگیری سیاست خارجی باتدبیر در این دولتها منجرشد.