چکیده:
در دنیای امروز منابع، از جمله مواهب گران بها و کمیاب به شمار می آیند. به همین دلیل در چگونگی استفاده از این گونه مواهب، میان فعالیت های گوناگون انسانی در محیط طبیعی مانند زراعت و باغداری، جنگل و مرتع، صنعت و معدن، شهر و روستا و... رقابت وجود دارد. تخصیص عادلانه و عاقلانه زمین به این فعالیت ها، از مباحث مهم در امور برنامه ریزی است که اصطلاحا آمایش نامیده می شود. به عبارت دیگر آمایش، تنظیم رابطه ی میان انسان و فضا است و اصولا فعالیت های انسانی در فضا را شامل می شود و هدف از تنظیم این رابطه، بهره برداری منطقی از کلیه امکانات به منظور بهبود وضعیت مادی و معنوی جامعه در طول زمان است. نظر به این که رابطه ی آمایش و برنامه ریزی ناحیه ای در واقع فرآیندی است که از برهم کنش کارکردهای طبیعی و انسان ساخت در فضای جغرافیایی شکل می گیرد، با چنین نگاهی به آمایش و برنامه ریزی ناحیه ای در مرز جمهوری اسلامی ایران و کشور ترکمنستان این مقاله تدوین گردیده است.
خلاصه ماشینی:
از بررسی و مقایسه دقیق دیدگاه های فوق ، اشتراکات بسیاری آشکار می شود که شاید با توجه به طبقه بندی های جغرافیایی مطرح شده در آن ها بتوان واژه ی آمایش سرزمین را به این صورت تعریف کرد: ((بهره برداری از زمین و منابع آن از دیدگاه جغرافیای کاربردی با برنامه ریزی همه جانبه به منظور تعادل بخشی روابط انسان و محیط در فضاهای مختلف جغرافیایی )).
به همین دلیل بر سر استفاده از زمین ، میان فعالیت های گوناگون انسانی ، مانند زراعت و باغداری ، جنگل و مرتع ، صنعت و معدن ، شهر و روستا و غیره رقابت وجود دارد و تخصیص اندیشیده زمین به این گونه فعالیت ها از جمله مباحث و اهداف برنامه ریزی های است که به طور کلی آمایش سرزمین و در برخی موارد، طرح ریزی کالبدی نامیده می شود.
لیکن به رغم آنکه مطالعات آمایشی طرح مذکور شروع شد، لکن با تعطیلی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، عملا ادامه مطالعات آمایش سرزمین دچار سردرگمی گردید و با این وجود در سال جاری (۱۳۹۰) در برنامه پنجم توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی کشور در دولت ، مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز جهت بررسی راهکارهای بهره برداری از آن ، مباحثی مطرح گردیده ولی تاکنون به مرحله تدوین نهایی نرسیده است .