چکیده:
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ واﻗﻊ ﺷﺪن اﯾﺮان ﺑﺮ روی ﯾﮑﯽ از دو ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ زﻟﺰﻟﻪﺧﯿﺰ ﺟﻬﺎن و وﺟﻮد ﮔﺴﻞﻫﺎی ﻓﺮاوان، وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ در ﻓﻼت اﯾﺮان اﻣﺮی ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ. اﯾﺮان ﺟﺰء ده ﮐﺸﻮر ﺑﻼﺧﯿﺰ و ﺷﺸﻤﯿﻦ ﮐﺸﻮر زﻟﺰﻟﻪ ﺧﯿﺰ دﻧﯿﺎ اﺳﺖ؛ ﮐﻪ زﻟﺰﻟﻪ ﻣﺴﺒﺐ ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ در آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ، ﺧﻄﺮی ﮐﻪ ﺧﺴﺎرتﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺷﻬﺮ ﻻﻣﺮد ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در ﺟﻨﻮب اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس و ﺑﺮ روی ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ زﻟﺰﻟﻪ ﺧﯿﺰ ﺟﻨﻮب اﯾﺮان ﻗﺮار دارد از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ و ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در اﯾﻦ ﺷﻬﺮ 4 زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎ ﺷﺪتﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ رخ ﻣﯽ دﻫﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﻮق ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻘﺎومﺳﺎزی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮﻫﺎ و روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﺑﺮای ﻣﻘﺎومﺳﺎزی ﺑﻨﺎﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ، در وﻫﻠﻪی ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ از روشﻫﺎ و ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻻن را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺨﻤﯿﻦ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎ و اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪی ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﺷﻬﺮی در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﺴﺆوﻻن را ﺟﻬﺖ داده و ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﺮدد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻪ ﺗﮑﻨﯿﮏ و روﺷﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ و دﻗﯿﻖﺗﺮ از ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ اراﺋﻪ دﻫﺪ. روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ/ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪلﻫﺎی ﻓﺎزی و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﮐﺎﻟﺒﺪی ﺷﻬﺮ ﻻﻣﺮد ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه راﺑﻂ: s.Hayati66@gmail.com 22 ﻓﺼﻞ ﻧﺎﻣﻪ آﻣﺎﯾﺶ ﻣﺤﯿﻂ، ﺷﻤﺎره 22ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ روش ﻓﺎزی ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮه از ﺗﻮان ﺑﺎﻻﺗﺮی ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﺷﻬﺮیآﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ دارا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ درﻣﺪل ﻓﺎزی ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎﻻ )ﺑﯿﺶ از 83درﺻﺪ( و در ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ ﺑﯿﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻣﺘﻮﺳﻂ )ﺑﯿﺶ از 34 درﺻﺪ( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
خلاصه ماشینی:
"ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی اﺻﻮﻟﯽ و ﻣﻌﯿﻦ، ارزﯾﺎﺑﯽﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )ﭘﻮرﻣﺤﻤﺪی، 7831: 501(؛ ﻟﺬا روشﻫﺎ و ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻄﻮح آن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﻧﻮع ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد ,(Hofe & Wang )33 :7002، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ در ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﺎﺷﯽ از زﻟﺰﻟﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬارﻧﺪ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ، ﻟﺬا ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان ﺗﺨﺮﯾﺐ زﻟﺰﻟﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی زﯾﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ: ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ ﻗﺪﻣﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻮع ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺑﺮ 8- ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺎزی روش ﻓﺎزی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻈﺮﯾﻪای رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺮای ﻣﺪل ﺳﺎزی و ﺻﻮرﺗﺐﺑﻨﺪی اﺑﻬﺎم و ﻋﺪم دﻗﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ )92 :7991 , (Lootsmaاﺑﺰارﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرآﻣﺪ و ﻣﻔﯿﺪی را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ آورد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد )901 :8891 , .
052 002 051 AHP 001 FUZZY 05 0 ﺑﺎﻻ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﻤﻮدار 1: ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﮐﺎﻟﺒﺪی ﺷﻬﺮ در ﻣﺪلﻫﺎی ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ و ﻓﺎزی ﻣﺄﺧﺬ: ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ و ارزش ﮔﺬاری ﻫﺮ ﯾﮏ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪلﻫﺎی ﻓﺎزی و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ؛ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﯽ و دﻗﺖ ﻓﺮاوان دارد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺻﻠﯽ GISدر ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره و ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎی ﺟﺎﻣﻊﻧﮕﺮ، اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﻢ ﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎن و دﻗﯿﻖﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺎ ﭘﺮدازش ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﺑﯽﺷﻤﺎر ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻗﻄﻌﯽ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ارزﯾﺎﺑﯽ دﻗﯿﻖ و ﺟﺎﻣﻊﻧﮕﺮ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ."