چکیده:
خشونت گرایی تماشاگران فوتبال در کشور ما، هنوز در حدی نیست که به مثابه یک بحران یا معضل اجتماعی بررسی شود. اما اگر این پدیده ، تعریف ، سازمان دهی و به شیوهای مناسب نظارت و کنترل نشود، در درازمدت پتانسیل ایجاد بحران را دارد. در همین خصوص ، مقاله حاضر با بررسی عوامل موثر بر خشونت گرایی و راهکارهای پیشگیری، نظارت و کنترل آن و با در نظر گرفتن رسالت رسانه ها - به خصوص رادیو و تلویزیون - در این زمینه ، در پی مطالعه این پدیده است تا پیش از تبدیل آن به بحران ، در این مورد چاره اندیشی شود. در این مقاله گرایش و رفتار خشونت آمیز، متغیر وابسته و متغیرهای سن ، تحصیلات ، شغل ، عوامل محیطی، رضایت از فضای سیاسی ـ اجتماعی کشور، تاثیر جو ورزشگاه ، تعصب و پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، متغیر مستقل در نظر گرفته شده و مورد ارزیابی قرار گرفته است . بر اساس نتایج به دست آمده ، جمعیت و فضای حاکم بر ورزشگاه و همچنین عوامل محیطی آن «سرویس رفت و آمد، نحوه قضاوت داور و عملکرد بازیکن و ...» بر رفتار خشونت آمیز تماشاگران تاثیر مستقیم داشته و پرخاش کلامی شایع ترین شکل بروز رفتار پرخاشگرانه در بین تماشاگران ایرانی بوده است . نویسنده گان در پایان با توجه به اهمیت نقش رسانه ها در امر آموزش تماشاگران و فرهنگ سازی پیرامون رفتار تماشاگران ، به دست اندرکاران برنامه های ورزشی رادیو و تلویزیون و دیگر رسانه ها توصیه کرده است در مسابقات مهم و حساس ، به آرام شدن جو حاکم و کاهش پتانسیل های خشونت در رفتار تماشاگران کمک کنند. ـ یادآور میشود که این مقاله برگرفته از پژوهشی با همین عنوان است که در مرکز تحقیقات صداوسیما انجام یافته است .
خلاصه ماشینی:
در میان این سه سطح ، سطح اول به خاطر دامنه و عواقب وسیع تر، اهمیت بیشتری دارد و در مطالعات ، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است (تبریزی، ١٣٨٣: ١٧٣) این سطح از خشونت میتواند در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آثار زیانباری داشته باشد که در عرصۀ اقتصادی با صدمه زدن به افراد، اماکن و اموال عمومی و خصوصی، در عرصۀ اجتماعی با اختلال در نظم و سست شدن پایه های هنجاری و ارزشی جامعه ، در زمینۀ سیاسی با زمینه سازی برای ایجاد فضای مورد نظر مخالفان یک نظام و سوءاستفاده عملی و تبلیغاتی آنان از این شرایط و در سطح بین المللی با مخدوش کردن چهره فرهنگی و اجتماعی جامعه در عرصه بین الملل ، نمود مییابد.
اهمیت این مقوله ها، سبب شده است از اواخر دهه ١٩٦٠ میلادی، پژوهشگران و نظریه پردازان علوم اجتماعی، با توجه ویژه به مسئله خشونت گرایی تماشاگران فوتبال ، تفسیرهای متفاوتی از این رفتار ارائه دهند و دلایل مختلفی را در این باره مطرح کنند که گسترة آنها از دگرگونیهای کلان اجتماعی تا عامل های خرد را در بر میگیرد.
(دانینگ ، ١٩٩٣: ٤٦) در ادامه به برخی دیگر از نظریه های تبیین کننده خشونت گرایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته اند، اشاره میشود: نظریۀ آنومی و انحراف «مرتن » مرتن با تفکیک و شفاف سازی سه عاملی که در نظریه آنومی «دورکهایم » مطرح شده است : ١ـ هدف های فرهنگی یا خواسته هایی که فرهنگ جامعه به اعضای خود آموخته است ، ٢ـ قواعد رفتار اجتماعی که وسایل مشروع را برای نیل به هدف های فرهنگی معین میسازد.