چکیده:
ویلیام مونتگمری وات، مستشرق مسیحی، از منظری صرفا تاریخی و تحلیلی به کند و کاو پیرامون شخصیت و سیره پیامبر? و تاریخ صدر اسلام پرداخته و تحقیقات خود را بر پایه تحلیل نقادانه منابع نخستین قرار داده است. آثار برجسته وی با عنوانهای «محمد در مکه»، «محمد در مدینه» و «محمد پیامبر و سیاستمدار»، کوششی چشمگیر در جهت بازسازی تصویر پیامبر? در اذهان اروپا بوده است. یکی از موضوعات مهمی که برخی مفسران و مورخان سستباور در حوادث تاریخ صدر اسلام و سیره پیامبر اکرم? بدان پرداخته و مستشرقان به آن دامن زدهاند، داستان ساختگی و افسانه جعلی و موهوم غرانیق یا داستان آیات شیطانی است. که در آثار مهم مونتگمری در حوزههای تاریخ اسلام، سیره نبوی و قرآن مطرح شده است. این نوشتار به بررسی و نقد دیدگاه وات پیرامون این افسانه ساختگی و موهوم میپردازد. مخدوش بودن سند روایات افسانه غرانیق، اختلاف در نقل روایات، عدم هماهنگی با سیاق آیات سوره نجم، تناقض با آیات دیگر قرآن، تنافی با مقام عصمت پیامبر?، تناقض آشکار با سیره پیامبر? و عدم انطباق داستان با موازین عقلی از مهمترین دلایل قرآنی، روایی، عقلی و تاریخی رد این داستان برساخته و افسانه موهوم در این پژوهش است که مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"و تضعیف سخنان آن حضرت توسط برخی نابکاران ساخته و پرداخته شده و برخی مورخان و مفسران نیز بدون توجه به خاستگاه چنین داستان مجعولی، آن را در آثار خود نقل کرده و دستاویز مستشرقان قرار دادهاند، «افسانه غرانیق» یا آیات شیطانی است.
معرفی ویلیام مونتگمری وات (William Montgomery Watt)، اسلامشناس و استاد بازنشسته مطالعات عربی و اسلامی دانشگاه ادینبورو (University of Edinburgh)، از خاورشناسان مسیحی است که بیش از شصت سال از عمر 97 سالهاش را به مطالعه و پژوهش پیرامون قرآن، آموزههای اسلامی، تاریخ و سیره پیامبر اکرم?، علوم اسلامی و نیز مناسبات میان اسلام و مسیحیت اختصاص داده و بیش از سی کتاب و دهها مقاله به جامعه علمی عرضه کرده است.
بررسی و نقد «داستان آیات شیطانی» (افسانه غرانیق) هر چند این داستان به پارهای از کتب تفسیری، روایی و سیره راه یافته و از سوی مخالفان اسلام و افسانهپردازان قدیمی و نیز به مدد نکتهپردازان معاصر، شاخ و برگ پیدا کرده است، اما دلایل فراوان قرآنی، روایی، عقلی و تاریخی حاکی از آن است که این افسانه یک داستان جعلی و برساخته است که با هدف بیاعتبار جلوه دادن قرآن کریم و تعالیم پیامبر اسلام?
در اینباره میتوان به علمای اهل تسنن از جمله محمد بن اسماعیل بخاری مثال زد که در چند جای کتاب خود نزول سوره نجم و سجده کردن مسلمانان را ذکر کرده است، اما از افسانه غرانیق سخنی به میان نیاورده است."