چکیده:
قرآن، سبک و اسلوب بی همتایی از نظر نظم تعابیر، و روش ممتازی از لحاظ ترکیب الفاظ را در بر دارد که عربها پیش از نزول قرآن کریم با چنین سبک و نظمی آشنایی نداشتند؛ و با اینکه آنان اهل فصاحت و بیان، و سوارکاران عرصه بلاغت و گفتار بودند این سبک و اسلوب برای آنها نامانوس تجلی یافت. معجزه بودن قرآن از جهات مختلف، قابل بررسی است؛ یکی از آنها اعجاز ادبی و بیانی میباشد که ابعاد گوناگون جنبههای ظاهری و ساختاری الفاظ قرآن را در بر میگیرد که بدون شک موسیقی و نظم آهنگ قرآن در پرتو برخی آرایههای زبانی از جمله رعایت فواصل است. این پژوهش فاصله آیات سوره نبا را مورد تحلیل قرار داده و به واکاوی مقاطع صوتی آن به گونه آماری پرداخته و بدین دریافت رسیده است که با تغییر مضمون آیات، حروف روی فاصله دگرگون میشود و با تغییر سیر خطاب، مقطع صوتی، از مغلق به مفتوح گرایش مییابد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش فاصله آیات سوره نبأ را مورد تحلیل قرار داده و به واکاوی مقاطع صوتی آن به گونه آماری پرداخته و بدین دریافت رسیده است که با تغییر مضمون آیات، حروف روی فاصله دگرگون میشود و با تغییر سیر خطاب، مقطع صوتی، از مغلق به مفتوح گرایش مییابد.
به بیان روشنتر این فاصله یک بار در سوره تکرار شده باشد، در سوره نبأ فاصله منفرده در چند آیه آمده از جمله؛(عَنِ النَّبَإِالْعَظِيمِ( (نباء،2)(وَجَعَلْنَااللَّيْلَ لِبَاسًا((نباء،10) (وَجَعَلْنَا النَّهَارَمَعَاشًا( (نباء،11) (وَجَنَّاتٍ أَلْفَافًا( (نباء،16) (إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا( (نباء،31) یکی از عناصر آهنگین شدن آیات قرآن، مقطعهای صوتی یکسان در فاصلهها است که با توجه به مفهوم در انواع مختلف به کار رفتهاند، برای نمونه وقتی سیاق آیه بر عذاب کافران دلالت دارد فاصله به مقطع صوتی طویل ختم میشود تا با طولانی بودن عذاب مناسبت و هماهنگی داشته باشد.
3- مؤخّر کردن چیزی که جایگاه طبیعی آن، تقدیم است، مانند: الف) تقدیم مفعول بر فاعل: (وَ لَقد جاءَ آل فرعونَ النُذُر( (قمر، 41) از آنجایی که فاصلههای آیات سوره قمر به حروف روی «راء» ختم شده در این آیه برای رعایت فاصله «آل فرعون» بر «نذر» تقدم یافته است.
روشن است که کلمه «مهادا» با يک مقطع صوتي کوتاه مفتوح، آغاز و به دو مقطع بلند مفتوح، ختم شده است و از جايي که «الف» از حروف مد است و بر امتداد و گستردگی دلالت دارد هماهنگی بین مفهوم آیه با مقاطع صوتی دیده میشود که واژه «مهدا» به خاطر مقطع صوتی مغلق نمیتوانست این مفهوم را القا کند.